(ZZP-ER IN DE BOUW) Ongekeurde gereedschappen

ZZP-ers met ongekeurd gereedschap en materieel:

“Help! Ik mag de bouwplaats niet op”

ZZP-ers die volledig zelfstandig op de bouwplaats functioneren hoeven niet hun gereedschap en materieel te laten keuren. Ze hoeven ook geen risico-evaluatieformulier in te vullen. Daarom is relatief onbekend in hoeverre zelfstandigen met gekeurd en veilig gereedschap werken. Moet bouwend Nederland in dit opzicht meer grip krijgen op de zzp-er? Of moet de markt gewoon haar werk doen?

Arbouw en de iSZW erkennen dat ze geen zicht hebben of zelfstandig functionerende zzp-ers hun gereedschap en materieel laten keuren c.q. veilig gebruiken. Deze groep bouwers is niet aan alle reglementen in de Arbowet gebonden, omdat ze zoals bedrijven of door aannemers ingeleende zzp-ers niet onder de cao vallen. Het ontslaat eenmanszaken niet van de plicht om gevaarlijke situaties te voorkomen als gevolg van ondeugdelijke apparatuur en materieel, zoals valbeveiliging, steigers en trappen. Hoeveel van dergelijke gevaarlijke situaties ontstaan bij met name de particuliere bouwprojecten is niet inzichtelijk.

Veel zzp-ers volgen VCA-cursus

Het credo is: zzp-ers die volledig zelfstandig werken zijn verantwoordelijk voor hun persoonlijke veiligheid en die van hun omgeving. Het lijkt praktisch onmogelijk om deze groep te onderwerpen aan een verplichte gereedschaps -en materieelkeuring, een VCA of het invullen van een risico-inventarisatieformulier. De markt moet het werk doen, dat wil zeggen dat de opdrachtgevers een VCA-eisen van de aannemer. Ook de particuliere opdrachtgevers kunnen eisen dat de zzp-er voldoet aan de keuringsvoorschriften. Of dat ze volgens VCA werken. In dat geval scheidt het kaf automatisch van het koren.
En uiteraard doen instanties als Zelfstandigen Bouw hun best om voorlichting te geven en de zzp-er te bereiken. Arbouw biedt toolboxen aan op haar website www.arbouw.nl met achtergrondinformatie en instructievideo’s omtrent veilig werken op hoogte, werken op rolsteigers en ladders en een Risico Inventarisatie Bouwnijverheid. “We weten niet in hoeverre zzp-ers daar gebruik van maken. Onze indruk is dat ze hun handen vol hebben aan het verwerven en uitvoeren van klussen en de bijkomende papierwinkel”, zegt woordvoerder Aalt den Herder.
Volgens unitmanager Jeroen den Otten van VCA Nederland volgen veel zzp-ers de cursus. Vorig jaar deden circa 170.000 mensen examen en een groot deel daarvan is zelfstandige. “Onderdeel van de training is dat we duidelijk maken wat er kan gebeuren als gereedschap of materieel niet tijdig wordt gekeurd. Het gaat dus om bewustwording. We weten niet hoe de zzp-er in de praktijk met keuringen omspringt”.

In elk geval vereisen steeds meer professionele opdrachtgevers bij aanbestedingen of selecties VCA-gecertificeerde aannemers. ZZP-ers die zich laten inhuren moeten in zo’n geval ook een certificaat hebben. “Alles valt of staat met toezicht en handhaving. Steeds meer aannemers maken VCA onderdeel van hun bedrijfspolicy”, merkt Den Otten.
Hoe het ook zij, voor zzp-ers is het in praktisch opzicht lastig om tijd vrij te maken voor een VCA. Een dagcursus volgen is lastig, want dat betekent een dag geen omzet. Daarom wordt de e-cursus steeds populairder in combinatie met een examen op de bouwplaats. “Normaliter duurt een training een dag. Het is vooral kweken van bewustwording omtrent veilig werken voor jezelf en je omgeving. Wij leren niet praktisch hoe iemand zich op hoogte moet zekeren. Op internet publiceren we instructiefilmpjes, zodat een zzp-er kan zien wat hij moet doen”.

“Veel zzp-ers keuren niet gereedschap en materieel”

Iemand die enigszins zicht heeft in hoeverre zzp-ers en kleine aannemers (tot 3 man personeel) hun gereedschap en materieel laten keuren is Koos Stiekema, zelfstandig keurmeester uit Hilversum. “Het merendeel weet echt niet welke risico’s ze lopen als ze hun spullen niet laten keuren. Ik denk dat de meer dan de helft van de kleine aannemers en zzp-ers nog nooit van een Risico Inventarisatie heeft gehoord. Hoe kun je dan bewust zijn van veilig werken met je materieel en gereedschap? Vele zzp-ers en zeer kleine aannemersbedrijven hebben geen keuringscertificaat. Elke maandag staat mijn telefoon roodgloeiend: dan bellen zzp-ers mij op omdat ze van de hoofdaannemer de bouwplaats niet op mogen: “Kun je mij helpen? Ik mag de bouwplaats niet op, want ik heb geen keuringscertificaat!” Koos laat zijn meetapparaat zien waarmee hij het elektrisch gereedschap en (klim)materieel zoals trappen, valbeveiliging en rolsteigers keurt. “Kortsluiting in het elektrisch gereedschap komt het meest voor vanwege een kapotte behuizing, maar ook loslatende lasnaden in trappen en steigers en vastgeroeste karabijnhaken van valbeveiligingssystemen zie ik regelmatig voorbijkomen”.

Stiekema wijst op het belang voor zzp-ers om hun gereedschap en materieel te laten keuren. “Grotere aannemers zijn er veel strenger op geworden sinds dat de ketenaansprakelijkheid is ingevoerd. De hoofdaannemer is verantwoordelijk voor de ongelukken die met apparatuur en materieel gebeuren. Daarom kom je als ingehuurde zzp-ers alleen de bouwplaats op als je over het vereiste keuringscertificaat en eventueel VCA beschikt. En vergeet niet dat als je schade hebt dankzij ongekeurd gereedschap of materieel je geen beroep kunt doen op bij je arbeidsongeschiktheidsverzekering of bedrijfsrisicoverzekering”.
De keurmeester denkt niet dat er opzet in het spel is bij de zzp-ers en zeer kleine aannemersbedrijven. “Nee, het is geen onwil, maar men heeft gewoon geen idee wat de risico’s zijn. Terwijl er genoeg tam-tam is gemaakt om Risico Inventarisatie formulieren in te vullen. Die kun je heel makkelijk via internet downloaden”.

Zo’n gereedschaps -en materieelkeuring kost een zzp-er gemiddeld zo’n 150 euro per jaar, aldus Stiekema. De keurmeester meet de toestand van de behuizing van elektrische apparatuur, kabelbreuken, lasnaden van klimmaterieel en mechanische bevestigingen. Bij onvoldoende resultaat wordt de inventaris subiet afgekeurd. “Gelukkig is er steeds meer interesse in de keuring, omdat de Arbeidsinspectie steeds strenger bouwplaatsen controleert.”

Wie meer informatie wil over de omgang met arbeidsmiddelen: http://www.arbouw.nl/producten/tools/handboek-arbeidsmiddelen