Heeft de krant toekomst? Ja, als je maar relevant bent en de tijd neemt om naar nieuwe vormen te zoeken. Nee, want de google-generatie wil niet betalen voor het nieuws. Een debat in Nieuwspoort over bergjournalistiek, tanend burgerschap, gaten in de democratie en geld. ‘Geef ons veel, heel snel.”
In het debat, eind september georganiseerd door de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ), werd uiteindelijk vooral gediscussieerd door de oude en de nieuwe generatie ‘lokalo’s’. Waarbij de gevestigde garde gaat voor financiële steun en de jongere generatie bij monde van regionale omroep RTV West wil experimenteren: “Een zak geld levert nog geen nieuwe lezers.”
Het zijn de regionale kranten die het sterkst worden getroffen door op elkaar volgende bezuinigingsronden. ‘Tien jaar geleden zaten we met 12 man in Emmen, nu nog met de helft. Wat is de ondergrens, tot waar kun je gaan? We hebben geld nodig om de journalistiek opnieuw uit te vinden”, aldus Henk Blanken, adjunct hoofdredacteur Dagblad van het Noorden.
Jongeren vinden het nieuws overal, behalve in de krant, en nemen niet meer vanzelfsprekend een abonnement. Ook de advertentie-inkomsten dalen gestaag. Steeds minder journalisten moeten daarom de pagina’s vullen, waardoor de kwaliteit onder druk staat. “Wij kunnen niet meer naar elke gemeenteraadsvergadering, laat staan naar elke commissievergadering. Uiteindelijk is dat slecht voor de betrokkenheid van de lezer met het lokale. Als wij er straks niet meer zijn, ontstaat er een democratisch gat. Subsidieer ons maar heel veel en heel snel”, aldus Kees Pijnappels van De Gelderlander, in een noodkreet richting Wim Noomen van het Stimuleringsfonds voor de Pers. Dick van Eijk (chef economie NRC Handelsblad) is bang dat de tanende belangstelling voor de krant te maken heeft met tanend burgerschap. “Mensen zeggen: ik heb het goed, het is een klerezooi in de wereld en daar moeten ZE wat aan doen.”
Pijnappels gaf de suggestieeen voorbeeld te nemen aan de boeren die betaald krijgen voor minder winstgevende activiteiten zoals natuurbeheer. “Zoals je bergboeren hebt, zo moet je ook bergjournalisten erkennen. En nee, het betekent niet dat je staatsjournalistiek krijgt. Als de NOS onafhankelijk kan opereren dan kunnen wij het ook. We willen geen subsidie van de burgemeester maar van het ministerie.”
De journalisten van RTV-West konden de oproep om geld niet helemaal verklaren: “Je krijgt toch geen nieuwe lezers met een zak met geld. De kranten moeten eens écht durven experimenteren. VVOJ-directeur Margo Smit verwees naar zo’n experiment, ontstaan uit onvrede met de traditionele media. In San Diego in de Verenigde Staten kwam een nieuw, kritisch radiostation met nieuws over economie en politiek. Gefinancierd door particulieren, maar nu het aanslaat, komen ook de adverteerders.”
RTV-West en Smit kregen bijval van Ad van Liempt (VPRO, Andere Tijden). “Het duurde twee jaar voor Andere Tijden een succes werd. Nieuwe ideeën heb tijd nodig om te landen.” Met een simpel rekensommetje maakte Van Liempt ook korte metten met het argument dat de Google-generatie niet meer geïnteresseerd zou zijn in nieuws. “Er kijken dagelijks 4 miljoen mensen naar de journaals, de actualiteitenrubrieken trekken 2,3 miljoen kijkers Dat is veel meer dan vroeger, Nederland is nieuwsverslaafd!”
Zowel Van Eijk als Marjan Agerbeek (uitgever/hoofdredacteur Eigen Huis Magazine) hamerden op de relevantie van het nieuws. Van Eijk:” Met meer geld wordt de krant niet relevanter. Lezers moeten met onze informatie hun leven kunnen vormgeven.” Volgens Agerbeek is het belangrijk dat de lezer het nieuws kan gebruiken: “Wij meten elk nummer grondig: wat wordt gelezen, wat niet, waaraan hebben mensen zich geërgerd, Zo leren we onze artikelen relevant te maken.”
Noomen kwam uiteindelijk niet met de zak geld op tafel, wel vond hij het een schande dat het ministerie van OCW nog geen onderzoeksopdracht had gegeven naar het veranderende mediagedrag en de toekomst van de journalistiek. Blanken: “Dat onderzoek had zes jaar geleden al moeten gebeuren. Mediabeleid is in de praktijk omroepbeleid. Het wordt tijd dat de subsidiestroom richting Hilversum wordt omgebogen.” Pijnappels: “Ook het geld dat nu naar de Wereldomroep gaat, kan zo naar de regionale omroep.”
Ad van Liempt tot slot, kwam nog met een nieuwtje: er zijn vergevorderde plannen voor een redactie van jonge onderzoeksjournalisten die onder leiding van een ervaren chef in de praktijk kunnen leren. “Redacties zullen vechten om deze jongens en meisjes.”