Van blad naar beweging

‘We hebben het verrot moeilijk gehad om de boel overeind te houden’, zegt Jur­riaan Kamp via Skype vanuit zijn woon- en werkplaats San Francisco. Kamp is hoofdredacteur van het maandblad Ode, dat hij in 1995 samen met zijn vrouw Hélène de Puy oprichtte voor ‘intelligente optimisten’. Een blad dat met zijn positieve en oplossings­gerichte insteek tegenwicht moest gaan bieden tegen het ‘heersende pessimisme’ in de media.

In 2004 verhuisde een deel van de redactie naar San Francisco om ook een Amerikaanse versie van het blad in de markt te zetten. Vier jaar geleden zei Kamp nog in De Journalist dat hij ervan overtuigd was dat de oplage van de Amerikaanse editie binnen korte tijd kon verdriedubbelen. De teller stond toen op 100.000 abonnees. Dat getal klom rap op tot 150.000, maar toen sloeg nog midden in de investeringsfase de economische crisis toe, waardoor het plaatje er opeens heel anders uit ging zien.

Maar Kamp ziet altijd de lichtpuntjes: ‘De afgelopen drie jaar zijn er maar weinig media in geslaagd hun oplage te vergroten. Ik ben dan ook blij en dankbaar dat we in ieder geval in staat zijn gebleken om onze oplage te behouden.’ De Amerikaanse editie van Ode maakte het afgelopen half jaar voor het eerst in zijn bestaan geen verlies meer, en Kamp is in gesprek met uitgeverijen in Duitsland, Brazilië en Japan, die Ode als licentietitel willen uitgeven. Kortom: het klimaat is weer dusdanig dat het tijd is voor nieuwe ideeën en voor de volgende stap. Want, zoals Kamp schetst: ‘Als je enkel door blijft gaan met wat je altijd hebt gedaan, kun je over een tijdje netjes de gordijnen sluiten.’ De printuitgave Ode, waar het ooit allemaal mee begon, moet onderdeel gaan worden van een groter geheel. Een radartje in de Ode-machine. De vorige maand gelanceerde website OdeWire, een nieuwsfeed met louter positieve berichten, is het jongste resultaat van die strategie (zie kader). Een semantische zoekmachine filtert daarvoor automatisch de positieve berichten uit het wereldnieuws. Het resultaat van de toepassing van een fonkelnieuw snufje technologie uit Silicon Valley – niet toevallig de standplaats van Ode.

Het idee voor OdeWire komt voort uit Kamps verbazing en lichte irritatie dat goed nieuws maar zelden de voorpagina’s haalt en wordt weggestopt op wat hij standaard ‘pagina 23’ noemt. Een pagina in ieder geval, die de lezer nogal eens over het hoofd ziet.

Kamp verwachtte vooraf dat hij zo’n 10 ­­­procent van het wereldnieuws zonder problemen zou kunnen doorplaatsen op OdeWire. Maar na zes maanden proefdraaien moest hij dat getal bijstellen; nog geen 1,5 procent van de berichten voldoet aan de voorwaarden van Ode. ‘Je kunt zeggen dat de criteria te scherp zijn ja, maar dat zou ik niet als argument willen gebruiken. De berichten hoeven niet typisch Ode te zijn, als ze maar de goede kant op wijzen.’ Nog geen 1,5 procent, herhaalt hij nog eens, en citeert cijfers uit Brits onderzoek die aantonen dat de dominantie van negatief nieuws de afgelopen twintig jaar enorm is toegenomen.‘Dat zegt wel iets over hoe de wereld van de media in elkaar zit’, zegt Kamp. ‘Ik heb het altijd een probleem gevonden dat we met Ode maar tien keer per jaar bij mensen binnenkomen om ze te vertellen wat een fantastische mogelijkheden er zijn in de wereld. De overige 355 dagen spoelt de ellende weer over ze heen. Met OdeWire hebben we iets gecreëerd waarmee we mensen elk uur van de dag het Ode-gevoel geven.’

Het Ode-gevoel. Daar wordt ook in Rotterdam hard aan gewerkt. Jarenlang zat de Nederlandse tak van Ode aan de Veerhaven in Rotterdam, maar sinds mei huist de redactie in de voormalige machinistenschool bij de Coolhaven, een knus pand waar een handvol kleine creatieve bedrijven hun onderkomen vindt.

Sinds Kamp met een deel van de club naar de VS vertrok, werkt hier nog een redactie van vijf, onder wie twee redacteuren. Adjunct-uitgevers Brenda Leensvaart en Caroline Verboom, die zichzelf omschrijft als iemand bij wie het glas altijd driekwart vol is, hebben er de dagelijkse leiding. Ook hier wordt gewerkt aan wat zij steevast de overgang van ‘blad naar beweging’ noemen. Verboom en Leensvaart zoeken naar een manier om de – Engelstalige – OdeWire op een goede manier te integreren in de Nederlandse site. Er worden evenementen georganiseerd met ‘doeners en denkers’ uit het blad. Sinds een jaar maken ze eens per kwartaal een Ode-katern over duurzaamheid, leiderschap en zingeving voor NRC Handelsblad, waar Kamp jarenlang voor werkte, en er wordt gezocht naar samenwerkingsverbanden met gelijkgestemde kleine Nederlandse organisaties, bladen en bloggers. Verboom: ‘Vanuit het idee dat we elkaar verder kunnen helpen. Delen om er allebei sterker uit te komen.’

Dat community-denken past Ode als een jas. Niet voor niets kent Ode 38 zogenaamde ­‘eeuwige optimisten’; lezers die zich zo verbonden voelen met de titel en de stijl van leven die het uitdraagt – optimistisch, groen, betrokken, duurzaam, spiritueel – dat ze voor de rest van hun leven een abonnement hebben afgesloten. Of beter: levenslang líd zijn geworden.

Nieuwe initiatieven als OdeWire en de eind augustus te lanceren iPhone- en iPad-app zijn voor een deel betaald door de community. Middels crowdfunding is na een oproep in februari bijna een miljoen dollar opgehaald. Meer dan de helft daarvan bestaat uit investeringen, de rest uit donaties en (advertentie)deals, allemaal van particulieren en bedrijven die iets hebben met Ode. Werving van nieuwe abonnees gaat ook voornamelijk via via. Door huidige abonnees een extra exemplaar van Ode te sturen om vrienden of kennissen cadeau te geven, en binnenkort middels de lezers-bellen-lezers-actie. Verboom: ‘Callcenter medewerkers bleken te afstandelijk; die kunnen niet goed uitleggen waar Ode voor staat. Abonnees kunnen dat wel. Er was direct veel belangstelling voor.’

Kamp is ondertussen al weer druk met zijn volgende grote project: OdeLive. Ode organiseerde al regelmatig evenementen op locatie, maar vanaf oktober wil Kamp er structureel twee per maand aanbieden die middels live-streaming als ‘webinars’ te volgen zijn op internet met de toevoeging van een nieuwe dienst: een videoconnectie die het mogelijk maakt om, waar je ter wereld ook bent, interactief deel te nemen aan de discussie. Via diezelfde videofunctie kun je vervolgens ook één op één contact opnemen met medegebruikers. En omdat gebruikers voor de dienst moeten gaan betalen in de vorm van een lidmaatschap, zou OdeLive wel eens een ‘cruciaal nieuw verdienmodel’ kunnen zijn in tijden dat print het zwaar heeft. Maar bovenal ziet hij het als een ontwikkeling om ‘mensen wereldwijd op een betekenisvolle manier aan elkaar te verbinden’.

——-