mgm nvj maart

— vrijdag 28 januari 2011, 09:00 | 0 reacties, praat mee

Televisiekijken met je vingers

Het onderscheid tussen televisie en internet vervaagt. VPRO’s Tegenlicht verkent de grenzen met een film over het financiële systeem. Een documentaire die zowel experimenteert met datavisualisatie als met de iPad. De eerste TouchDoc.
Laatste wijziging: 17 april 2014, 12:52

Het woord ‘toeval’ komt vaak voor in het verhaal van Marije Meerman, documentairemaker bij Tegenlicht van de VPRO. Het toeval wil dat ze begin vorig jaar op een workshop datavisualisatie Joris Maltha en Daniel Gross van het bedrijf Catalogtree uit Arnhem tegenkwam. Twee mannen gefascineerd door de vraag hoe je cijfers goed kunt weergeven. Ook toeval dat Meerman juist speelde met het idee de geautomatiseerde internationale aandelenhandel te belichten in een documentaire. Een verhaal dat over cijfers gaat.

Daarvoor had ze wel een goed voorbeeld nodig, het liefst een ‘flash crash’ (dat aandelen snel in waarde dalen en weer stijgen zonder duidelijke reden). En laat zo’n flash crash zich nu heel toevallig voordoen twee dagen voordat ze samen met de mannen van Catalogtree een projectvoorstel voor de workshop moest schrijven. En ook heel toevallig dat de afdeling VPRO Digitaal wel wat zag in het project. Want cijfers tot leven brengen, daar zou de iPad weleens een grote rol in kunnen spelen.

Dus was het project Money & Speed; Inside the Black Box geboren. Een film en iPad-applicatie die verkent hoe het kon gebeuren dat op 6 juni 2010 de koersen in Amerika razendsnel daalden en na twintig minuten weer even snel herstelden. Meerman: ‘We zijn in een brei van koersgegevens, die overigens moeilijk te krijgen waren, op zoek gegaan naar het verhaal. Wat is er die dag wanneer precies gebeurd. Gelukkig is onze researcher Gerko Wessel van huis uit econoom. Uiteindelijk leverde zijn speurtocht een enorm Excel-bestand met cijfers op waarmee de mannen van Catalogtree aan de slag konden.’

VPRO Digitaal hield zich ondertussen bezig met de technische vertaling van de gegevens. Projectleider Gert Jan Kuiper: ‘Een aanraakscherm is ideaal om eenvoudig door data heen te bewegen. We kwam dus al snel uit bij de iPad. We hebben nauw samengewerkt met een bedrijf dat de iPad zelf gebouwd heeft (Noodlewerk) en een bedrijf dat de ideeën van Catalogtree realiseerde (de animaties, Systemanics). Maar hoe dat dan technisch precies moet en hoe je dat combineert met de documentaire, dat wisten we nog niet. Daar is vrij veel tijd in gaan zitten.’

Het resultaat is onder meer een grafiek waarin de flash crash op een iPad zeer gedetailleerd te volgen is. Met de iPad op zak is Meerman vervolgens naar de Verenigde Staten gegaan voor de interviews. Voor een aantal deskundigen gold, dat pas toen ze de grafiek van de VPRO zagen, ze doorkregen wat er die dag op de beurs is gebeurd.

In de documentaire is te zien hoe de deskundigen gefascineerd naar de grafieken op de iPad kijken. Diezelfde grafieken zijn na de uitzending van de film (maandag 31 januari, Ned. 2 om 20.55 uur) samen met de documentaire op de iPad terug te kijken. Al schuivend is te zien hoe er in luttele seconden koersbewegingen van vele procenten plaatsvinden. Allemaal veroorzaakt doordat computers in aandelen handelen in plaats van mensen. Aan de iPad-applicatie zijn naast de hele documentaire ook biografieën van de geïnterviewden toegevoegd, een lexicon plus een wereldkaart met daarop een aantal oplichtende beurzen.

Terugkijkend was het een flinke klus om documentaire, datavisualisatie en het maken van de iPad-app te combineren. Kuiper: ‘We hebben nu wel zo veel ervaring opgedaan dat een volgende gelaagde documentaire op de iPad aanbieden veel sneller gaat. We gaan hier zeker mee door.’ Het lastige is wel, dat het werk voor de iPad niet direct geschikt is voor andere digitale platforms. Kuiper: ‘Het is gemaakt voor een aanraakscherm. Dat pas je niet even snel aan voor een normale computer met een muis.‘ Toch verwacht hij dat de toepassingen waarbij televisie, internet en aanraakschermen in combinatie met elkaar worden gebruikt, een vlucht gaan nemen. ‘Televisie en computer kruipen naar elkaar toe. Je ziet nu al dat een iPad en de televisie met elkaar samenwerken. De iPad en ook de mobiele telefoon ontwikkelen zich tot een tweede scherm. Binnen de publieke omroep denken we heel erg na over wat we daarvoor allemaal kunnen ontwikkelen.’

Toch krijgt de volgende film van Meerman geen iPad-versie. Elke keer zo’n extra inspanning leveren, is lastig. Bij dit project waren veel meer mensen betrokken dan bij een normale documentaire. En ook omdat het extra geld kost. Meerman: ‘We hebben 70.000 euro subsidie gehad.’ Kuiper: ‘Je kunt dit soort dingen alleen doen als mensen enthousiast zijn. Er zijn zeker twee keer meer uren in gaan zitten dan in rekening is gebracht.’ Meerman: ‘En uiteindelijk gaat het om het verhaal. Dat wil je vertellen en daar kies je de juiste middelen voor. Het is niet nodig om altijd alle platforms te gebruiken.’

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.