Juristerij

Ik heb het niet zo op juristen. Niets persoonlijks hoor. Ik heb advocaten en rechters onder mijn beste vrienden en ik geloof heilig in de rechtsstaat. Ik denk dat het de aard van het vak is die me tegenstaat. Advocaten doen me nogal eens denken aan een schooljongetje dat de spelfouten van zijn klasgenootjes bij de meester meldt.

Laatst las ik dat er over enkele jaren een flink tekort aan advocaten en bedrijfsjuristen zal zijn. Niet omdat studenten afzien van een rechtenstudie om een echt vak te leren, maar omdat het aantal juridische procedures de komende jaren sterk zal toenemen. De juridisering van de samenleving lijkt niet te stoppen.

Ook journalisten ervaren dat aan den lijve. Het aantal ‘tot mij wendde zich’-brieven dat op de hoofdredactionele mat ploft stijgt al jaren. En dat is niet omdat er zoveel meer smadelijke artikelen worden gepubliceerd dan vroeger. Wel wordt de juridische revolver veel sneller getrokken. Zo snel soms, dat er al een doorgeladen procedure boven het hoofd van de redactie hangt nog voordat er ook maar een woord is gepubliceerd.

Belanghebbende partijen realiseren zich dat het lastig is om bij de rechter een publicatieverbod af te dwingen, maar dat een dreigement met een flinke schadeclaim wél het gewenste effect kan sorteren. Met hun diepe zakken zijn ze in staat om redacties en individuele journalisten het leven juridisch zuur te maken. Zo zuur dat de voorgenomen publicatie er nooit komt. Onlangs vertelde Nova-hoofdredacteur Carel Kuyl dat hij jaarlijks een ton van het redactiebudget kwijt is aan het inhuren van juridische bijstand. Pijnlijk, maar de meeste onafhankelijke journalisten kunnen zich helemaal geen advocaat permitteren.

De Stichting Muckraker wil journalisten beschermen tegen het oneigenlijke gebruik van de rechtspraak door ‘diepe zakken’, of dat nu particulieren, ondernemingen of overheidsinstellingen zijn.

Dat we daarbij ook een beroep doen op rijke particulieren lijkt op het eerste gezicht misschien naïef. Maar gelukkig blijkt het bezit van een flink vermogen en onafhankelijk denken vaak samen te gaan. Juist de vermogende donateur realiseert zich dat juridische powerplay het vrije woord om zeep kan helpen. En daar wordt uiteindelijk niemand rijker van.