‘Het is geen rocket science’
12-12-12, klinkt als een magische datum. Op die dag moet de ‘integraal digitale media portfolio’ van Wegener en MGL een feit zijn. Truls Velgaard (CEO Mecom Nederland) en Rob de Spa (directeur content en redactionele ontwikkeling) geloven heilig in ‘Digital First’. De criticasters Paul Disco (mediadocent) en Erwin Blom (internetdeskundige) minder.
Alle hens aan dek zijn nodig om de slag naar digitaal te maken bij Wegener en MGL. Maar waarom gebeurt het nu pas?, vraagt Paul Disco zich af. Smartphones en tabletcomputers zijn echt niet van de afgelopen paar maanden. Andere kranten hebben de digitale slag al gemaakt, of zitten middenin dat proces, aldus de mediadocent aan de Hogeschool in Amsterdam. ‘Het probleem van Wegener is dat er geen strategie is. Al je eind 2012 gaat doen wat concurrenten al jaren doen, dan kun je nooit in marktaandeel groeien. Daarbij daalt de totale gekozen markt in omvang. Natuurlijk, de appmarkt is een groeimarkt. Maar niet die van betaald nieuws, maar van games.’
Hoofdredacteur Kees Pijnappels van De Gelderlander vertelt in NRC Handelsblad dat ze bij Wegener afgelopen jaar andere zorgen aan hun hoofd hadden. Topman Joop Munsterman vertrok uit onvrede met de centrale regie vanuit Londen. Verzet laaide op vanuit een groep bezorgde directeuren en hoofdredacteuren, de zogeheten ‘Bende van 40’. ‘Na zijn vertrek hebben we even in een vacuüm gezeten en feitelijk een jaar stilgestaan’, aldus Pijnappels. ‘Onder de nieuwe top is er weer duidelijk sprake van een nieuwe koers.’
Truls Velgaard: ‘Digital first gaat niet alleen over iPhones en iPads. Het is een veel groter geheel. Ik geloof niet dat we te laat zijn.’ De Spa: ‘Je kunt niet zeggen dat we hebben stilgezeten. Onze kranten trekken met hun websites een half miljoen unieke bezoekers per dag. Het Eindhovens Dagblad en De Gelderlander hebben afgelopen week nieuwe apps gelanceerd en die zijn goed ontvangen. Volgens Emerce behoren we tot de beste e-business bedrijven van Nederland. Wat we nu gaan doen, is accelereren met digitaal. Het is een turnaround. Niet langer staat print voorop, maar digitaal.’
Weekendabonnement
Op 12-12-12 moet het ‘integraal digitale media portfolio’ een feit zijn. De introductie vindt de komende maanden in stappen plaats. De 900.000 abonnees krijgen het nieuws tevens aangeboden via apps voor smartphones en tabletcomputers en vernieuwde websites. De elektronische kranten worden in een nieuw jasje gestoken.
Voor abonnees zullen alle digitale platforms gratis toegankelijk zijn. Niet-abonnees gaan betalen voor premium content, een andere naam voor exclusieve (nieuws)verhalen. Gratis online content moet de lezer naar de betaalde omgeving lokken. Klanten kunnen digitaal gaan combineren met bijvoorbeeld een weekendabonnement op de papieren krant.
Velgaard gelooft er heilig in. ‘Het is geen rocket science’, zegt hij. ‘Abonnees betalen nu ook voor de krant. Ik zie niet in waarom ze in een digitale omgeving niet zouden betalen voor unieke content. Onze kranten zijn gerenommeerde merken. Onze content is beter en completer dan die van andere online diensten.’
De Spa: ‘Abonnees krijgen het nieuws voortaan via verschillende platformen aangeboden, zowel digitaal als op papier. Door de nieuwe media zullen we in staat zijn om nog beter onze rol te vervullen.’
‘Kranten proberen hun organisatie overeind te houden in een andere wereld. Dat lijkt mij een zeer moeilijke operatie’, reageert internetdeskundige Erwin Blom. ‘Waar willen mensen voor betalen? Voor informatie die ze nergens anders kunnen krijgen, of voor informatie die hun leven vergemakkelijkt. Bijvoorbeeld voor financiële informatie die ze helpt bij beleggen. Van artikelen in de krant hebben ze de headlines eerder al voorbij zien komen. Ik zie het meer als nice to know informatie dan als need to know. In Amsterdam-Oost heb je een lokale site. Die wordt heel veel bekeken. Maar ik geloof niet dat mensen daarvoor willen betalen.’ Disco: ‘Paywalls bij kranten vormen alleen interessant studiemateriaal. Ik geloof er niet in.’
Smartphones
Velgaard en De Spa geloven er wel in. Ze wijzen op het groeiend aantal smartphones in Nederland (zes miljoen) en tablets (drie miljoen eind dit jaar). Wellicht gaan Wegener en MGL de aanschaf van tablets subsidiëren, naar voorbeeld van NRC Handelsblad.
Velgaard: ‘De afgelopen twaalf jaar hebben we 225.000 abonnees verloren. Die mensen zijn de digitale omgeving gaan opzoeken, net zoals steeds meer adverteerders. Daar moeten wij aanwezig zijn. In de digitale omgeving willen we afgehaakte lezers en adverteerders weer ontmoeten.’
Disco vreest dat Wegener en MGL zich te snel rijk rekenen. ‘Neem Sanoma, daar hebben ze al een paar jaar ervaring met apps. Het levert op dit moment drie miljoen euro omzet per jaar op. Daar hou je een groot mediabedrijf als Wegener niet mee op de been.’
Kranten moeten meer inspelen op de individuele wensen van de abonnee, vindt Blom. ‘Op de kunstpagina’s van de Volkskrant lees ik artikelen over ballet, terwijl ik veel meer geïnteresseerd ben in popmuziek. Daar wil ik meer over lezen en dan wil ik voor betalen. Dat moet toch kunnen online? Zo zou ik ook willen dat Het Parool meer inzoomt op mijn wijk. In de praktijk verwatert de blik op de regio, mede als gevolg van reorganisaties en bezuinigingen.’
Perspectief
Mecom wil verder geld gaan verdienen met nieuwe online diensten. Velgaard noemt een commerciële website op het gebied van gezondheid. Het idee doet denken aan Perspectief, het mislukte internetproject met betaalde themakanalen in Limburg.
‘Commercieel mislukt, maar we hebben er wel veel van geleerd’, reageert De Spa. ‘We weten nu hoe het niet moet. Dezelfde fout zullen we in de toekomst niet meer maken.’
Disco plaatst vraagtekens bij die gedachte. ‘Als je weet dat Perspectief is mislukt, dan weet je nog niet hoe het wél moet. Bij Sanoma hebben ze al een paar jaar ervaring, Wegener moet er nog mee gaan beginnen. De themakanalen van MGL was bij elkaar gegoogelde informatie. Ik vraag ik me af wat voor meerwaarde een website over beauty of gezondheid kan bieden. Tik beauty in op Google en een stortvloed aan informatie komt op je af.’
Velgaard: ‘Digital First hoeft niet per se met content te maken te hebben. We willen op meerdere online platforms actief zijn. Sweetdeal (waar groepskortingen worden aangeboden, red.) levert ons het eerste jaar wellicht al winst op. We gooien netten uit in de online vijver. Dat zal niet iedere keer succesvol zijn. We blijven het proberen.’ De Spa: ‘Ook Apple en Google lanceren wel eens projecten die het niet redden.’
Blom vraagt zich af hoe je nieuws exclusief kunt houden. NU.nl biedt nieuws gratis aan. Media lenen over en weer artikelen van elkaar. Een zogenaamd exclusief bericht staat nog geen vijf minuten online of de concurrent meldt het ook in iets andere bewoordingen. ‘Hoeveel tijd en energie ga je daarin stoppen om er tegen op te treden?’
‘Er zijn technieken om copycats op te sporen, daar werken we al een tijdje aan’, antwoordt De Spa. ‘Er zijn duidelijke regels over wat wel en niet mag. Zolang ze het nieuws met een paar regels aanstippen en doorverwijzen naar onze websites is er niets aan de hand. Het moet echter niet zo zijn dat iemand unieke content van ons overneemt. Daar zullen we hard tegen gaan optreden.’
Advertentiemarkt
Tijdens twee strak geregisseerde massabijeenkomsten voor het personeel van Wegener in de Brabanthallen in De Bosch vorige week, voorspelden Tom Toumazis (CEO Mecom) en Truls Velgaard een inktzwarte toekomst als niet snel koers wordt gezet richting digitaal.
Niet alleen de lezers lopen weg, dat doen ook de adverteerders. In tien jaar tijd is de advertentiemarkt bijna gehalveerd (45 procent). De terugloop is niet langer op te vangen door de abonnementsprijzen te verhogen, zoals de afgelopen decennia gebeurde. De rek is eruit. Nog even en de bedrijfswinst, vorig jaar 25 miljoen, is compleet weggevaagd.
Vandaar dat er dit jaar 350 banen moeten verdwijnen, waarvan 110 op de redactievloer. Een andere kostenbesparing, het vervroegen van de zaktijden in combinatie met het afstoten van drukkerijen, blijft achterwege. Onder druk van de hoofdredacteuren is die laatste optie (voorlopig) van tafel. Zij zagen de bui al hangen. Geen raadsvergaderingen en wedstrijdverslagen meer in de krant. De lezers zouden massaal de krant opzeggen.
Velgaard: ‘Ik begrijp de gevoeligheid. Het kan alleen als de lezers ons volgen naar de digitale platforms. Een besluit hierover zal niet genomen worden zonder de hoofdredacteuren er nauw bij te betrekken.’
De Spa: ‘We gaan het nieuws niet uit de krant houden. De redacties bepalen zelf welk nieuws ze op welke platforms presenteren. Dat kan betekenen dat nieuws eerst op de iPad is te lezen en ’s morgens in de papieren krant.’
Besparen op kosten is altijd verstandig, reageert Disco. ‘Maar kostenbesparingen leiden niet tot extra omzet. Als je niet investeert in iets nieuws of in een nieuwe marktpositie, dat blijft het alleen maar minder gaan. Het marktaandeel groeit niet, en de markt zelf groeit ook niet. Niet alleen het stukje uit de taart wordt kleiner, maar de taart zelf wordt ook steeds kleiner.’
Nieuwe koers
In het artikel in NRC Handelsblad vraagt Pijnappels zich voorzichtig af of de aandeelhouders niet mee moeten betalen aan Digital First. Disco gaat een stap verder. Het Angelsaksisch model werkt niet, zegt hij. Hij voelt heimwee naar de tijd van de Stichting Het Parool, toen niet over rendementen werd gesproken. Niet dat toen alles van een leien dakje ging. ‘Maar de discussie ging over de inhoud van de krant. Wij zijn geen Angelsaksische samenleving. We zijn van het polderen; van het overleggen. Zo hebben we het altijd gedaan en dat heeft ons ver gebracht.’
De reacties van de journalisten na de presentatie in Den Bosch waren dubbel. De nieuwe koers juichen ze toe. Wel vragen ze zich af hoe ze meer moeten doen met minder mensen? Die vraag stellen ondernemingsraden en de vakbonden zich ook. De limiet is bereikt, benadrukte Tom Gibcus (secretaris dagblad NVJ).
Een concreet antwoord hebben Velgaard en De Spa daar niet op. ‘Dat zal de komende maanden uitgestippeld moeten worden. Mensen kunnen niet meer doen, dat is niet de oplossing. We moeten efficiënter gaan werken, zaken anders organiseren en desnoods sommige dingen niet meer doen’, aldus Velgaard.
‘Digital First is een ontdekkingsreis die we gaan maken’, zegt De Spa. ‘Even dachten we dat 12-12-12 de bewuste datum was op de Maya kalender. Je weet wel, It’s the end of the world,
as we know it.’ Velgaart schudt die gedachte snel van zich af: ‘We hebben even tijd nodig. 12-12-12 is een herkenningspunt, een gemakkelijke datum om te onthouden.’
Praat mee