Checken is dood
CDA-kiezers hebben meer buitenechtelijke seks dan PvdA-stemmers. Kijk, dat is nou nieuws waarmee je elke journalist wakker krijgt. Het was een opmerkelijk resultaat van onderzoeksbureau DataKeeper en berichten erover verschenen dan ook in tal van media, onder meer in De Pers, Het Parool, het Noordhollands Dagblad en Man Bijt Hond. Alleen jammer dat het een nepbericht was, bedacht door de makers van RamBam, de Nederlandse versie van het Vlaamse televisieprogramma Basta. De Rambammers wilden eens weten hoe zorgvuldig journalisten hun verhalen checken. De resultaten van hun experiment overtroffen elke verwachting.
Zo bedacht RamBam dat de Nederlandse kunstenaar Jeroen van Dam 96.000 euro subsidie van de EU zou hebben gekregen om een kunstwerk van olifantenstront te maken. Ze verzonnen dat de Griekse Europarlementariër Koumoutsakos daar woedend over zou zijn en verstuurden een persbericht naar de voltallige Nederlandse nieuwsmedia. Belden de collega’s even met Koumoutsakos? Nee. Werd er op internet gezocht wie die Koumoutsakos überhaupt was? Nee. Het persbericht werd copy-paste op de websites van de media geknald. De Volkskrant meldde het als eerste en vrijwel direct daarna ook Trouw en het Parool. Elsevier schreef het bericht heel collegiaal toe aan de Volkskrant. Te lui om het verhaal zelf even te checken, of dekte iemand zich hier slim in?
Een fake bericht over digitaal stempelen bij de Elfstedentocht stond binnen 20 minuten op de sites van De Telegraaf en de NOS. Radio 1 nam nog wel even de moeite om de verzender van het bericht te bellen, maar zond het nepinterview vervolgens gewoon uit.
Het is natuurlijk allemaal de schuld van het internet, zullen de betrokken journalisten zeggen. Als een nieuwsfeit al een uur op Twitter circuleert, is het belachelijk om het dood te zwijgen in de massamedia. Er is dan geen tijd om het te verifiëren. Zo dicteren social media en de geruchtenstroom op internet het tempo. Kennelijk zijn ouderwetse journalistieke regels als ‘één bron is geen bron’ in het digitale tijdperk niet meer geldig. Of zijn ze vervangen door het aloude motto ‘je moet een goed verhaal niet dood checken’.
Je zou ook verwachten dat het in de dagen nadat bekend werd dat RamBam deze verhalen verzonnen had, zou regenen van rectificaties. Nee hoor, wie het strontverhaal aanklikt krijgt nu te zien: ‘Sorry, deze pagina kon niet gevonden worden.’ Wat mij betreft kan die foutmelding beter vervangen worden door ‘Sorry, zorgvuldige journalistiek kan hier niet gevonden worden.’
.(JavaScript moet ingeschakeld zijn om dit e-mail adres te bekijken), als onderzoeksjournalist onder meer werkzaam voor KRO Reporter, nodigt Marc Josten, hoofdredacteur van Omroep Human, uit voor de volgende estafettecolumn.
Praat mee
3 reacties
Ries Baeten, 22 maart 2012, 12:28
“Ze verzonnen…” Heeft Vincent Verweij nou zelf niet gecheckt of Koumoutsakos al dan niet een verzonnen Europarlementariër was? Of wilde hij kijken of zijn column misschien klakkeloos zou worden geplaatst zodat hij, in het geval dat, stof zou hebben voor een (hilarische?) (satirische?)vervolgcolumn over http://www.villamedia.nl?
(zie over deze kwestie ook Michael van der Galiën op dagelijksestandaard.nl van drie weken geleden)
Vincent Verweij, 22 maart 2012, 13:29
@Ries Daar had inderdaad moeten staan: “ze verzonnen dat de Griekse Europarlementariër Koumoutsakos daar woedend over zou zijn.” Woordje ‘dat’ erbij .
Peter de Journalist, 26 maart 2012, 23:33
Zo blijkt het bericht over castraties binnen de RK-kerk ook al niet te kloppen, maar was een wijdverbreid en in de openbaarheid toegelicht medisch handelen binnen de ziekenhuizen van die tijd. Het valt te betwijfelen of het NRC dit castratie-verhaal ‘binnen de kerk’ wel voldoende gecheckt heeft..