Arbeidsmarkt journalisten in herstel, maar niet voor iedereen even veel

Tijd om na te denken over de toekomst. Dat is waar Paula van Hout (61) haar WW-uitkering voor wil gebruiken. 35 jaar zit ze al in de journalistiek, eerst zes jaar als verslaggever bij het Brabants Dagblad, daarna veertien jaar in diverse functies bij Omroep Brabant en vervolgens elf jaar bij het Udens Weekblad. Toen de uitgeverij van die krant – De Winter Mediagroep – in 2015 failliet ging, stond Van Hout op straat. ‘Ik ben daarop gaan freelancen, vooral voor het Brabants Dagblad. Eerst als dagloner, maar toen de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) inging in 2016 wilde de krant die constructie niet meer. Toen werd ik een gewone freelancer.’

Van Hout ging artikelen schrijven op basis van een woordprijs. Niet de gevreesde 13,4 cent per woord die bij uitgeverij DPG Media (toen nog de Persgroep) als basistarief geldt, maar voor 16 cent per woord. Maar zelfs met dat iets hogere tarief was het lastig rondkomen. ‘Ik was op een gegeven moment zeven dagen per week op pad voor de krant, maar hield nog geen duizend euro per maand over. Als kostwinner en alleenstaande moeder van drie kinderen is dat geen doen. Sinds april zit ik in de WW. Toen De Winter failliet ging had ik recht op een uitkering. Die had ik in de koelkast laten zetten. Ik kon hem tot 1 juli van dit jaar activeren. Dat heb ik gedaan. Eigenlijk ontkwam ik daar ook niet meer aan.’

Even niet gegund
Van Hout is een van de circa 1100 Nederlandse journalisten die op dit moment een WW-uitkering krijgt. Dat cijfer is op het eerste gezicht hoopvol: sinds ­Villamedia in januari 2012 begon met het analyseren van de werkloosheid onder journalisten was dit aantal niet zo laag. In juli 2019 (de meest recente cijfers op het moment van schrijven) kreeg bijna 15 procent minder journalisten een ­uitkering dan een jaar eerder. Ervan uitgaande dat Nederland 18.000 journalisten telt – een aantal dat ­Villamedia in 2015 na eigen onderzoek becijferde – zit ruim 6 procent van hen werkloos thuis.

(Artikel gaat verder onder de grafiek)

Hoewel dat cijfer goed nieuws is, ligt het percentage werklozen onder journalisten nog bijna twee keer zo hoog als het percentage werklozen op de totale beroepsbevolking. Volgens het UWV zat in juli 3,4 procent van de beroepsbevolking in de WW. Het positieve cijfer geeft daarnaast een wat vertekend beeld van de werkelijkheid. Het laat namelijk niet de verborgen werkloosheid zien, die bijvoorbeeld onder freelancers met weinig opdrachten een probleem is. Uit de jaarlijkse Monitor Freelancers en Media blijkt dat journalistieke freelancers in 2018 een gemiddeld jaarinkomen van 24.300 euro verdienden.

De daling in het aantal WW-uitkeringen is een teken van een zich herstellende markt. Al profiteert niet iedereen daar even hard van. Uit cijfers van het UWV die ­Villamedia analyseerde blijkt dat vrouwelijke journalisten vaker in de WW zitten dan mannelijke collega’s. De scheve verhouding tussen de geslachten bestaat al drie jaar, maar blijft groeien. Waar het aantal WW-uitkeringen onder mannelijke journalisten het afgelopen jaar met 18 procent terugliep, was dat bij vrouwen 12 procent. Vrouwelijke journalisten hebben op dit moment een derde keer vaker een uitkering dan mannen (626 keer tegenover 467 keer).
Een verklaring daarvoor kunnen diverse arbeidsmarkt experts die Villamedia ondervroeg niet geven.

(Artikel gaat verder onder de grafiek)

Ook Van Hout ziet geen duidelijke verklaring. Zij denkt dat haar eigen werkloosheid in ieder geval deels met haar leeftijd te maken heeft. ‘Ik solliciteer nog wel. Maar word vaak afgewezen. Laatst nog bij Avans Hogeschool, waar ze een redacteur zochten voor de websites en het maandblad dat onder studenten wordt uitgedeeld. Ik werd meteen na mijn sollicitatie afgewezen. Ze vroegen om iemand met ervaring in video en iemand die zich kon inleven in studenten. Dat laatste kan ik prima: twee van mijn drie zoons studeren op dit moment. Maar dat mocht niet baten.’

Wanneer Van Houts WW-uitkering afloopt is ze 63 en moet ze nog vier jaar werken. Ze heeft het gevoel dat ze buiten de boot valt. ‘Dat ik zonder werk zit is gewoon pech.’ Van Hout overweegt zich om te laten scholen tot uitvaartbegeleider. ‘Dat werk heeft veel raakvlakken met de journalistiek. Je interviewt mensen als het ware over wat ze bij de uitvaart willen vertellen, en schrijft dat uit. Door wat rondvragen weet ik dat je 400 tot 500 euro kunt verdienen als freelance spiritueel begeleider van een uitvaart. In de tussentijd blijf ik zoeken naar een baan in de journalistiek. Ik hou nog te veel van dit vak. Maar wat ik het allerliefste doe is me nu even niet gegund.’

Blijven solliciteren
Hoewel er meer vrouwelijke journalisten in de WW zitten dan mannen, is die verdeling niet bij alle leeftijden gelijk. Bij 50-plussers krijgen juist mannen zo’n 33 procent vaker een WW-uitkering dan vrouwen. Bij 50-minners is dat andersom: het aantal vrouwen jonger dan 50 jaar dat een werkloosheidsuitkering krijgt ligt bijna twee keer zo hoog als het aantal mannen (in juli ging het om 237 mannen tegenover 446 vrouwen). 50-plussers zitten wel vaker langer in een uitkering dan 50-minners. Al heeft dat deels ook te maken met het feit dat zij meer tijd hebben gehad om WW op te bouwen.

(Artikel gaat verder onder de grafiek)

Van de 50-minners zat 72 procent in juli korter dan een half jaar in de WW. Wetenschapsjournalist Michelle Wijma (28) telde in dat cijfer nog niet mee. Zij zit sinds september werkloos thuis, nadat haar contract bij C2W, een vakblad voor chemici en life scientists, na een half jaar niet werd verlengd. Zoeken naar een nieuwe baan gaat ze niet. ‘Er zijn niet zoveel vaste banen voor wetenschapsjournalisten. Zeker niet als ze, net zoals ik, nog weinig werkervaring hebben. Toen ik vorig jaar op zoek ging naar werk was de baan bij C2W eigenlijk de enige die echt goed bij me paste.’

Wijma gebruikt de twaalf weken WW die ze krijgt (het wettelijk minimum) om een freelance praktijk op te zetten. ‘Ik wil met het UWV een startperiode afspreken. Dan krijg je wat minder WW, maar hoef je niet te solliciteren en mag je jezelf volledig op je bedrijf storten. Ik denk dat freelancen wel goed bij me past, maar vind het tegelijkertijd ook spannend. Genoeg opdrachtgevers vinden en voldoende inkomen genereren is een uitdaging. Gelukkig heb ik een goede startpositie, want mijn vaste lasten zijn laag en ik ben goed in wat ik doe.’

Voor Van Hout is freelancen geen optie meer. In ieder geval niet in de huidige markt. ‘Er worden nog wel mensen aangenomen bij media, dus ik houd hoop. Het liefst zou ik bij een lokaal weekblad gaan werken. Maar er zijn er niet zoveel meer over waar een echte redactie zit. De meeste van die bladen worden tegenwoordig door één redacteur gevuld. Maar ik wil het liefst snel weer aan de slag en wil ook best iedere werkdag een flink stuk reizen voor een baan. Van werkloos zijn word je niet gelukkig.’ Ondanks dat blijft Van Hout solliciteren, met frisse moed. Ze grapt: ‘En anders kan ik altijd nog warme worsten gaan verkopen bij de Hema.’