‘Wij zijn 
geen sprekende kapsels’

‘Het ziet er Starship Enterprise-achtig uit, hè’, zegt Rob Koster, adjunct-hoofdredacteur van Nieuwsuur, in de regiekamer. Presentator Mariëlle Tweebeeke zit in een donkere studio te wachten tijdens de eerste proefopname. Haar collega Twan Huys kijkt op een klapstoeltje toe.

Een brede wand met videoschermen vormt het hypermoderne decor. Even later komt een platliggend videoscherm omhoog. Het is bedoeld voor kruisgesprekken met gasten op locatie. Het scherm is zo geplaatst dat de presentator dan niet meer met het achterhoofd naar de kijker zit.  

In de regiekamer heerst een opgewonden stemming. Al doen de machines niet altijd wat ze moeten doen en baart de nieuwe techniek zorgen: een van die hydraulische schermen is met een kapotte motor aangeleverd. Het is de vraag of een nieuwe op tijd komt.

Nieuwsuur moet zich van de andere rubrieken onderscheiden met onafhankelijke en onpartijdige berichtgeving. Al is er nog discussie over het predikaat ‘onafhankelijk’: alsof de concurrenten dat niet zouden zijn. Om de onpartijdigheid te onderstrepen heeft de Vara plaats gemaakt voor de NOS als partner van NTR, de nieuwe omroep die onder meer voortkomt uit de NPS. Vanaf 6 september worden nieuws, sport en achtergronden tot één geheel gesmeed.

‘De NOS is noodgedwongen een volcontinue nieuwsfabriek en Nova is meer een familie-achtige club mensen’, zegt Rob Koster over de cultuurverschillen. ‘Vroeger zagen we elkaar wel eens als concurrent. Dat kan niet meer nu we intensief samenwerken, ook op het gebied van onderzoeksjournalistiek, politiek en de correspondenten.’ Koster organiseerde maar liefst 32 Nieuwsuur-lunches om de collega’s te informeren en de twee culturen samen te brengen.

Nova-adjunct Hugo van der Parre stapt vanaf september uit de leiding. ‘De NOS wilde mee aan het stuur staan en wij vonden drie hoofdredacteuren wat veel’, zegt hoofdredacteur Carel Kuyl op de redactie waar de Nieuwsuur-plopkappen al klaarliggen. Van der Parre gaat bij de NOS een crossmediale researchredactie opzetten. ‘Pionierswerk waarvoor we samen in de VS zijn gaan kijken: hoe zet je internet en sociale media in voor onderzoeksjournalistiek?’

Presentator Clairy Polak krijgt ook een nieuwe rol: zij gaat één keer per week een interview op locatie maken met spraakmakende persoonlijkheden. ‘De ex-FARC-gijzelaar Ingrid Betancourt zou typisch een gesprekspartner voor haar kunnen zijn, maar ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel. We gaan hoog inzetten,’ zegt Kuyl.

NCRV Netwerk sluit op 3 september veertien bewogen jaren af met terugblikken op de mooiste Netwerk-momenten. Helaas voor de andere omroepen die hebben meegewerkt, zegt presentator Ghislaine Plag. ‘We gaan vooral uit ons eigen archief putten.’ Op de website schrijven medewerkers al over hun ‘Pim-moment’ of afscheid van de Heilige Vader. ‘Het wordt een mooi, persoonlijk afscheid’, voorspelt Plag.

Een week later staat ze alweer in een totaal ander NCRV-programma: Altijd Wat, een opiniërend journalistiek magazine. Geroutineerd somt ze een groot aantal wekelijks terugkerende onderdelen op: een portretterend gesprek op locatie van journalist Frénk van der Linden. Maar ook de rubriek Altijd wat wijzer, naar Australisch idee; in anderhalve minuut zijn grafische filmpjes te zien waarin feiten over een maatschappelijk thema elkaar in hoog tempo opvolgen. ‘Prachtig, maar zo bewerkelijk dat we er speciaal een vormgever voor hebben aangetrokken’, zegt Plag.

Uitsmijter wordt de rubriek Zing, vecht, huil, naar het bekende lied van Ramses Shaffy. In een filmisch portret wordt er elke keer één woord uitgelicht. Plag: ‘De proefuitzending gaat over een man die vecht tegen overgewicht. Hij woog bijna 300 kilo, maar daar is al 140 kilo vanaf. Andere keren kan de hoofdpersoon iemand zijn wiens leven in het teken staat van Zing, Huil of Bid. Geen bekende Nederlanders, maar gewone mensen met een sterk verhaal.’

De rol van de anchor is kleiner dan bij Rondom 10, dat Plag op zaterdagavond blijft presenteren. Ze heeft wel elke week een gast in de uitzending met wie ze alle onderwerpen bespreekt. ‘We willen putten uit een poule van vijf opiniërende personen. Ik kan nog niet zeggen wie, omdat we nog bezig zijn met proefopnamen, maar we zoeken frisse, nieuwe gezichten.’

Hoe is het om te concurreren met haar voorganger Aart Zeeman die bij Netwerk wegmoest, maar nu een glansrol krijgt bij Brandpunt? ‘Ik vind dat alleen maar fijn voor hem. In de kantine hebben we vanmiddag nog naar elkaar gezwaaid’, reageert ze. De kop van een recent Volkskrant-artikel (‘De zoete wraak van oude tv-mannen’) verleidt haar evenmin tot stellige uitspraken.

Fons de Poel, Brandpunt-anchor en een van de ‘oude tv-mannen’, wel. ‘Wat een onzin! Ik heb toch geen ja gezegd tegen Brandpunt om mijn beroemdheid op te lappen? En ik ben ook niet uit op wraak. In alle volwassen tv-landen is het belangrijk om hoofden en stemmen te herkennen van presentatoren die hun journalistieke wezen verbinden aan een bepaald genre.’

Vanaf 12 september presenteren de vier Brandpunt-anchors net als in het Amerikaanse programma 60 Minutes op locatie. Een voorbeeld wil De Poel nog niet geven. Wel wil hij kwijt dat Aart Zeeman, Wouter Kurpershoek, Sven Kockelmann en hij niet op het laatste moment worden ingevlogen. ‘Wij zijn geen sprekende kapsels. Het is de bedoeling dat we alle vier in elke uitzending zitten, maar af en toe kan ook een gast-anchor meedoen. Twee presentatoren kunnen ook in één verhaal zitten.’

Typerend voor KRO Brandpunt – de officiële naam – moet de beeldende kracht van de reportages zijn. Volgens De Poel worden daar de beste cameramensen, verslaggevers en editors voor aangetrokken. ‘Het geheel moet een wisselbad van stemmingen worden. Niet alleen loodzware onderwerpen, maar ook het lichtere genre. Ik geneer me niet om een verhaal te maken over het succes van André Rieu. Ik ben ook voor een polemische toon, maar liefst bij onderwerpen waar je dat niet verwacht. Wilders ligt teveel voor de hand.’

Onderwerpen moeten urgent zijn, benadrukt De Poel regelmatig in redactievergaderingen. Maar ook weer niet zo urgent dat de uitzending wordt omgegooid als er een vliegtuig neerstort. Zelfs niet als dat in Nederland gebeurt? ‘Zelfs dan niet, al is het even wennen. In dat geval zal Nieuwsuur het van ons overnemen.’

‘Zo hebben we het inderdaad afgesproken”, zegt Nieuwsuurs Carel Kuyl. ‘Brandpunt brengt slow journalism en wij zitten veel dichter op het nieuws. Ik hoop dat andere rubrieken zich houden aan de afspraak om geprofileerde journalistiek te bedrijven. Zo niet, dan is er wel een probleem lijkt me.’

Kuyl doelt op interviews die hoofdredacteur Michiel Bicker Caarten van Uitgesproken 
WNL onder andere in de eerste aflevering van deze serie heeft gegeven. (‘Of wij linkse of rechtse journalistiek bedrijven, moeten anderen maar bepalen.’) ‘Hij geeft geen boter bij de vis, ­terwijl zijn voorzitter Fons van Westerloo dat wel steeds heeft beloofd.’

Dat nieuwkomer Powned Nieuws het enfant terrible van de achtergrondrubrieken wordt, blijkt al uit de drie proefuitzendingen op internet. Ze zien er houtje-touwtje uit, maar ze zijn – of je daarvan houdt of niet – rauw, dwars en provocerend. Precies zoals het beleidsplan belooft. Presentator Dominique Weesie en verslaggevers Rutger Castricum en Jojanneke van den Berge moeten nog wel waarmaken dat ze een professionele late nightshow kunnen maken. Herhaalde vragen om een toelichting blijven onbeantwoord, op één mail na: ‘Wij hebben geen zin in pottenkijkers.’

——-