Persvrijheidsdag pleit voor privacy
De 'Middag' van de Persvrijheid eindigde met een oproep van John Goetz, die de Persvrijheidslezing 2014 hield. Laten wij allemaal onze e-mails versleuteld versturen, opdat overheden en kwaadwillenden onze berichten niet kunnen onderscheppen. Het was een passend slot voor een programma met als thema 'Journalistiek in een wereld zonder privacy'.
In de Rode Hoed in Amsterdam organiseerden onder andere de NVJ en Free Press Unlimited vrijdag de Dag van de Persvrijheid. Deze dag, die normaliter op 3 mei plaatsvindt, werd aangegrepen om nog eens te benadrukken hoe belangrijk vrije pers is.
Dat ook Nederland de nodige problemen kent, benadrukten media-advocaat Otto Volgenant en oud-NVJ-secretaris Gerard Schuijt. Zij schreven de Persvrijheidsmonitor 2013 op verzoek van het Persvrijheidsfonds en werden daarover ondervraagd door dagvoorzitter Clairy Polak. Zo benoemde Schuijt de mediacode van de Rijksvoorlichtingsdienst als een bron van irritatie en haalde Volgenant de vervolging van Alberto Stegeman aan, voor zijn undercoverjournalistiek op Schiphol. En, in het licht van het NSA-schandaal: “Ik vind het zorgelijk dat op zo’n grote schaal wordt afgeluisterd en afgetapt”, aldus Volgenant. Toch sloot de advocaat af met een positieve noot: “Nu we het internationaal zo goed doen, laten we een voorbeeld zijn.” Want dat Nederland hoog scoort op het gebied van persvrijheid, bleek donderdag wel in de Persvrijheidsbarometer van Free Press Unlimited en Freedom House.
Van de Nederlandse persvrijheid ging het naar die in Turkije. Aktaş Erdoğan, de zoon van Füsun Erdoğan, was aanwezig om te praten over zijn moeder die vorig jaar tot een levenslange celstraf werd veroordeeld, “vanwege het leiden van een linkse terreurorganisatie”. Opvallend was dat Füsun Erdoğan gewoon nog doorwerkt: “Ze is nog steeds bezig als journalist. Ze schrijft stukken voor Bianet.org, die wel worden nagekeken en aangepast door de gevangenis wanneer ze die verstuurt.” Meer weten over de situatie van Erdoğan? Linda Nab interviewde Aktas deze week voor Villamedia.
Leon Willems, directeur van Free Press Unlimited, presenteerde de eerder genoemde Persvrijheidsbarometer. Natuurlijk doet West-Europa het goed, maar ook Ghana scoort hoog op deze index, merkte Willems op. Toch gaat het over de hele linie minder goed, vervolgde hij. “Slechts een op de zeven mensen woont in een land met vrije pers.”
Zo’n land waar de persvrijheid gering is, is Mexico. Een van de journalisten die zich de afgelopen jaren daaraan probeerde te onttrekken is Anabel Hernández. Voor haar verslaggeving over de Mexicaanse drugskartels en overheidscorruptie kreeg ze de Hans Verploeg Memorial Fund-prijs uitgereikt, een prijs voor journalisten die onder moeilijke omstandigheden strijden voor de persvrijheid. Hernández ontving de prijs omdat ze volgens de jury een journalistieke held is. “Met gevaar voor eigen leven en het leven van haar familie stelt zij misstanden aan de kaak, in een land waar de grenzen tussen misdaad en politie/justitie diffuus zijn,” aldus het juryrapport. De term ‘held’ wilde Hernández zichzelf niet toekennen: “Ik doe het voor het volk, met mijn positie ben ik helemaal niet bezig. Ik heb het idee dat het zin heeft wat ik doe en dat mijn informatie het volk de kracht geeft om te vechten. Daar doe ik het voor.”
Na een intermezzo van cabaretière Carolien Borgers over haar internetgebruik (“Doodeng om te achterhalen via Google History wat ze van je weten”), was het de beurt aan de afsluiter, John Goetz. De geboren New Yorker, nu woonachtig in Berlijn, had dit jaar de eer de Persvrijheidslezing te houden. Met als titel ‘Why the NSA loves journalists’ hield de onderzoeksjournalist een pleidooi voor bronbescherming. “Mijn stelling is dat we in een nieuwe wereld leven, en dat de patronen en de manier waarop we ons werk doen, moeten worden veranderd. We hebben nieuwe verantwoordelijkheden.” Daarbij pleitte hij er onder meer voor om met bronnen te communiceren via versleutelde e-mails. “In onze tijd is versleuteling een kwestie van journalistiek netjes met elkaar omgaan. We zullen geregeld bronnen ontmoeten die het niets uitmaakt, of die te weinig weten van de gevaren en daarom in e-mails over gevoelige zaken spreken. Als dat het geval is, is het onze taak om ze te wijzen op de gevaren.”
De volledige Persvrijheidslezing is zaterdag 3 mei, de Internationale Dag van de Persvrijheid, te lezen in de Volkskrant en op Villamedia.
