mgm nvj maart

— maandag 3 november 2014, 11:47

Verbazing over Oppenheimer-uitspraak

Collega-cartoonisten, hoofdredacteuren en journalisten zijn onverdeeld verbaasd over de rechterlijke uitspraak rond cartoonist Ruben L. Oppenheimer. Een cartoon rond advocaat Theo Hiddema, waarin Oppenheimer hem als 'louche' omschreef, is volgens de voorzieningenrechter in Maastricht onrechtmatig. Er is verbazing over de wijze waarop de rechter in brede zin stelt dat "gemiddelde lezers" een cartoon moeten kunnen begrijpen, zonder dat van hen verwacht wordt zich in de mogelijke diepere context te hoeven verdiepen. Het impliceert dat actuele, inhoudelijke en becommentariërende cartoons - waar context voor nodig is - altijd juridisch aanvechtbaar zijn. Het verbaast juristen dat de rechter niet lijkt te hebben gekeken naar eerdere Europese uitspraken in zaken tegen cartoonisten. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft diverse keren cartoonisten als groep met bijzondere vrijheid aangewezen. Laatste wijziging: 18 augustus 2015, 15:06

De rechter wekt verbazing met het oordeel dat cartoons per definitie zijn bedoeld om te provoceren en te stoken. In het oordeel wordt gesteld:

“Van belang is dat de uiting is gedaan door middel van een cartoon. Een dergelijke uiting kenmerkt zich daardoor dat een mening wordt geuit door middel van artistieke expressie (een tekening), waarvan satire, spot, ironie, overdrijving en verdraaiing van de werkelijkheid wezenlijke bestanddelen vormen en welke is bedoeld om te provoceren en te stoken. Een dergelijke vorm van meningsuiting valt in beginsel onder het recht op vrije meningsuiting dat beschermd wordt door de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.”

Wouter Hins, hoogleraar mediarecht aan de Universiteit Leiden stelde afgelopen weekend in NRC Handelsblad dat advocaat Hiddema “als publiek en controversieel figuur van de rechter onnodig veel bescherming krijgt”. De term ‘louche’ is volgens Hins ook geen ernstige belediging.

De rechter stelt verder:

“In het algemeen moet een cartoon zo worden geïnterpreteerd zoals deze door een gemiddelde lezer in redelijkheid kan worden uitgelegd. Naar zijn aard zal een cartoon niet lang worden bestudeerd door een gemiddelde lezer. Een tekenaar mag dan ook niet verwachten dat een lezer zich uitgebreid gaat verdiepen in de (mogelijk) diepere betekenis daarvan. Een lezer zal de cartoon in het algemeen interpreteren op basis van een eenmalige en vluchtige kennisname. Dat een lezer wegens het ontbreken van achtergrondinformatie of een context tot een andere, maar redelijke, uitleg van de cartoon komt dan door de cartoonist bedoeld, komt in een dergelijk geval voor rekening van de cartoonist.”

Fokke & Sukke-tekenaar Jean-Marc van Tol noemt op Twitter de uitspraak ronduit bizar. Hij adviseert lezer het vervolg niet langer “eenmalig en vluchtig” van hun cartoons kennis te nemen. Van Tol beschreef een ontmoeting met Hiddema, afgelopen vrijdag, tijdens de première van ‘Dick is boos’, een documentaire over stripmaker Dick Matena. “Het was al de derde keer dat die krabbelaar mij dit flikte. Dit keer vond ik dat het over en uit moest zijn. Hoe zou u het vinden als men u louche noemt?”, herinnert Van Tol zich.

Adjunct-hoofdredacteur RTL Nieuws Pieter Klein voorziet ook problemen, als elke cartoon inhoudelijk onderbouwd moet worden. Peter Vandermeersch, hoofdredacteur van NRC Handelsblad waar Oppenheimer ook regelmatig voor werkt, tweette Oppenheimers eerste komische rectificatie. Het hoofdredactioneel commentaar van vandaag stelt dat de rechter in ‘de fatsoensval’ is getrapt.

De rechter wees vorige week een directe schadevergoeding van 15.000 euro die Hiddema had geëist af. De rectificatie die in het Maastrichtse huis-aan-huisblad De Ster moet worden afgedrukt gaat echter gepaard met een dwangsom van 500 euro per dag, met een maximum van 25.000 zolang die rectificatie niet is afgedrukt.

Volledige uitspraak op rechtspraak.nl.

NB Een eerdere versie van dit artikel schreef abusievelijk het hoofdredacteurschap van het nieuwe discussieplatform Jalta toe aan journalist Joost Niemöller. Dit moet uiteraard Joshua Livestro zijn. Het gelinkte artikel en citaat waren bovendien niet van Niemöllers hand. De bewuste alinea is in deze versie verwijderd.

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.