‘Leksite’ Publeaks van start

Gautier: ‘Bij overheden en bedrijven is van alles mis en mensen hebben daar weet van. Nu al trekken die mensen regelmatig aan de bel. Als dat eenvoudiger en veiliger kan, hoop ik dat dat tot meer meldingen leidt. Ik denk dat er heel veel mensen zijn die hun verantwoordelijkheid willen nemen als ze misstanden zien.’

Wat Gautier betreft is het hoog tijd dat publiek en media de handen ineen slaan tegen de overheid. ‘In principe is de overheid van ons allemaal en werkt voor ons. In de praktijk is dat uitgegroeid tot een overheid die ons niet meer vertrouwt en onvoldoende te controleren en bij te sturen is. De overheid moet beteugeld worden. Het lekken van misstanden kan daarbij helpen. Publeaks is ook een signaal naar de overheid en bedrijfsleven: wij houden jullie ook in de gaten.’

Om het digitaal lekken veilig te laten verlopen, is een serie aan maatregelen genomen. Daarbij heeft Publeaks samengewerkt met het Italiaanse Globaleaks dat software ontwikkelt voor dat doel en met het Hermes Centrum voor Transparantie en Digitale Rechten. Publeaks heeft geen toegang tot de gelekte informatie, alleen de mediaorganisaties zelf. Zowel de ‘lekker’ als de mediaorganisaties moeten een aantal extra handelingen verrichten om de anonimiteit te waarborgen van degene die de informatie lekt.

Alle deelnemende mediaorganisaties zullen op hun websites kenbaar maken dat lekken via Publeaks mogelijk is. De informatie die hen bereikt wordt eerst gecontroleerd en dan pas gepubliceerd. 

Hoe veilig lekken via Publeaks echt is, laat zich lastig vaststellen, zegt journalist en deskundige Brenno de Winter (die ook werkt voor de deelnemende organisatie nu.nl). ‘De eerste vraag is wat met veilig lekken precies wordt bedoeld. Veilig is een rekbaar begrip. Het kan erom gaan dat een overheid en de journalist niet kan achterhalen van wie de gelekte informatie afkomt. Een ander doel kan het waarborgen van de authenticiteit van de informatie zijn. Doorgaans wordt met veilig bedoeld dat een bron niet gepakt kan worden. Dat hangt van veel zaken af, waarbij techniek er slechts een is. Belangrijk zijn ook de manier waarop je informatie meeneemt van de plek waar het is, welke informatie het betreft en wie er allemaal bij kunnen, vanaf welke computer het gebeurt, wat is het kennisniveau van de ontvanger en meer van dat soort zaken.’

‘Uiteindelijk bepaalt Justitie wat er wel of niet gebeurt en een systeem in Nederland neerzetten vind ik niet de meest slimme strategie. Het initiatief is goed, maar ik zie nog wel de nodige mogelijke problemen om de anonimiteit voor bronnen te garanderen.’

En is Publeaks nog nodig? In de Tweede Kamer wordt dinsdag het voorstel besproken voor Huis voor Klokkenluiders, dat beoogt klokkenluiders te helpen en beschermen. Gautier: ‘Dat is vanuit de overheid georganiseerd. Met Publeaks nemen media hun eigen verantwoordelijkheid.’ 

De deelnemende organisaties zijn: AD, ANP, De Correspondent, De Groene Amsterdammer, de Volkskrant, Het Financieele Dagblad, het Parool, Nieuwsuur, NOS Nieuws, NRC Handelsblad, Nu.nl, Pownews, RTL-Nieuws, Tegenlicht en Vrij Nederland.