A neverending story

Een opmerking vooraf:

Naar aanleiding van de artikelen A neverending story, Paradijs voor Pedo’s en Paradijs voor pedo’s - wordt vervolgd heeft Arthur Paes een kort geding aangespannen tegen journalist Sanne Terlingen. De voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam heeft bij vonnis van 18 december 2013 alle vorderingen van Paes afgewezen. Tijdens het kort geding presenteerde Paes een brief van 28 november 2013 van de Attorney General’s Department in Ghana (het Openbaar Ministerie, red.) waarin staat dat de eerdere beslissing van 5 oktober 2012 om Paes niet voor het vermeende misbruik te vervolgen wordt gehandhaafd. Het volledige document is hier te lezen. [.pdf]

“Beste Sanne. Wat vind je ervan dat vastgoedmagnaat Arthur Paes aangifte tegen jou heeft gedaan? En dat hij je voor miljoenen aanklaagt?” Het is kerstavond als een verslaggever Alex de Vries van De Telegraaf me opbelt met deze vraag. Volgens hem staat me binnenkort een rechtszaak te wachten wegens smaad, laster en stalking. Mijn antwoord – dat ik nooit een dagvaarding voor een rechtszaak heb ontvangen – haalt De Telegraaf niet. Wel staat op 27 december 2012 in de krant dat ‘Arthur Paes in Ghana is vrijgepleit van kindermisbruik. Hij blijkt het slachtoffer van een samenzwering door een Nederlandse hotelmedewerker van hem, Jan W., en diens Ghanese echtgenote Eunice B.’

Mijn telefoon staat roodgloeiend. Journalisten van Novum Nieuws, de Limburger, Quote, Nieuwe Revu…  Allemaal willen ze weten wat er aan de hand is. Sloeg ik de plank faliekant mis toen ik in juli 2012 in OneWorld en Nieuwe Revu dat Paes in Ghana verdacht werd van seksueel misbruik van minderjarige meisjes?

Ik heb mijn antwoord klaar: mijn artikel deugt. Op het moment van publicatie lag er een bevel tot vervolging van Paes bij het Ghanese openbaar ministerie. Een kopie daarvan is in mijn bezit. Wat Jan W. (voluit Jan Wubbeling) en zijn vrouw Eunice (Boateng) precies ten laste werd gelegd wist ik niet. Maar betrouwbare bronnen in Ghana (niet gelieerd aan Wubbeling of Boateng) informeerden me dat Marcus Addai , de Ghanese rechercheur die het bewijs tegen Paes moet verzamelen, ineens in een nieuwe auto reed, geleverd door een bekende van Paes. Het Ghanese artikel waarin hieraan gerefereerd wordt is op laste van Paes offline gehaald, maar het is nog terug te vinden via Archive.org.

Hoe het ook zij, binnen een maand seponeerde rechercheur Addai de rechtszaak tegen Paes en startte hij er een tegen Wubbeling en Boateng. De Telegraaf baseerde zich op informatie van die rechercheur. Boateng - de voogd van het meisje dat aangifte deed tegen Paes - werd neergezet als een Ghanese golddigger. Wubbeling - degene die de advocaat van het meisje betaalt - zou een wraakzuchtige ex-werknemer van Paes zijn die de vastgoedmagnaat eigenlijk wilde vermoorden.

Rookgordijnen
Even voor de duidelijkheid: ik ging bij mijn reportage over kindersekstoerisme in Ghana niet over één nacht ijs. Mijn research duurde anderhalf jaar. Drie keer reisde ik naar Ghana. Ik verzamelde kopieën van alle politierapporten, interviewde het meisje dat aangifte deed tegen Paes, haar vrienden en familie, bezocht de genoemde locaties en legde alle vergaarde informatie naast elkaar om de consistentie te checken. Ik sprak ook met Paes zelf. Meerdere keren. En met mensen in Nederland en Ghana die zijn verhaal zouden kunnen bevestigen of ontkrachten.

Tijdens mijn onderzoek ontdekte ik dat Paes bewust rookgordijnen creëert. Hij betichtte sleutelfiguren in de zaak tegen hem van allerlei misdrijven. Het meisje dat aangifte tegen hem deed zou liegen over haar leeftijd, er allerlei vriendjes op na houden met wie ze ook seks had (aldus Paes tijdens de wederhoorgesprekken). De eerder genoemde Jan Wubbeling zou Paes meermaals hebben willen vermoorden, geld uit het hotel hebben gestolen en een in Nederland wonend stel hebben opgelicht toen zij een Ghanees kind wilden adopteren. Inmiddels heeft Paes dit verhaal gewijzigd. In de laatste versie zouden Wubbeling en Boateng grof geld hebben ontvangen toen zij dit echtpaar híelpen om illegaal een kind te adopteren.

De beschuldigingen aan het adres van Wubbeling en Boateng staan niet op zichzelf. Eerder betichtte Paes een andere Nederlander in Ghana al van moordaanslagen op hemzelf. Deze man en zijn Ghanese vrouw werden in Ghana meer dan dertig keer gearresteerd na aangiftes van Paes.

Voor de rechtszaak wegens kindermisbruik zou het bovenstaande er niet toe moeten doen. Paes heeft een kind misbruikt, of niet. Of de man van de voogd van dat meisje Paes heeft willen vermoorden staat daar los van. Toch weet Paes er twijfel mee te zaaien.

Punt is dat hier een meisje bij betrokken is. Een meisje dat in december 2010 aantoonbaar aangifte heeft gedaan tegen Paes. Een meisje dat nu, drie jaar na dato, nog steeds voor de rechter wil getuigen dat hij haar heeft verkracht.

Niet reageren
Toen ik het verhaal van het meisje en haar niet-van-de-grond-komende rechtszaak had opgeschreven, en daarmee aankaartte dat Nederland en Ghana faalden in de strijd tegen kindersekstoerisme, was het voor mij klaar. Ik had iets aan het licht gebracht. Nu moesten politie en justitie voor gerechtigheid zorgen. 

Maar zo werkt het dus niet. Dat bleek op kerstavond, toen De Telegraaf belde. En nog veel vaker. Op advies van mijn (door OneWorld ingehuurde) advocaat hield ik me aanvankelijk stil. Het achterliggende idee: natuurlijk is iemand boos als naar buiten komt dat hij verdacht wordt van kindermisbruik. Maar als je dat vuur niet aanwakkert, raak je er minder door beschadigd.
En dus schreef ik niet over de anonieme telefoontjes die ik sinds de publicatie ontving. Of over de mailtjes naar mijn hoofdredacteur en andere opdrachtgevers met daarin belasterende Ghanese krantenberichten over mijn bronnen Jan Wubbeling en Eunice Boateng, vergezeld met een tekst als ‘to refresh your mind’ of ‘dit trekt wederom de betrouwbaarheid en objectieve bekwaamheid van mevr Terlingen in twijfel’.

Ik schreef ook niet dat de hoofdredacteur van de Ghanese krant vertelde dat de desbetreffende artikelen waren aangeleverd door Paes zelf. Ik verhief mijn stem niet toen Paes een website bouwde met daarop wederom de Ghanese krantenartikelen en een ‘commentaar’ waarin staat dat Wubbeling en Boateng ‘gebruik maken van de diensten van Sanne Terlingen om Paes zoveel mogelijk schade toe te brengen. […] Terlingen tracht met opzet karaktermoord op Paes te plegen. […] Terlingen heeft lang moeten leuren met haar verhaal.’

Ik reageerde niet toen het ANP Paes’ persbericht overnam en het zo in het verschillende kranten belandde. En ook niet toen Paes een advertentie op Google plaatste, zodat iedereen die “Sanne Terlingen” zocht eerst uitkwam bij ArthurPaes.com.

Elke week iets
Er ging geen week voorbij zonder dat ik met Paes werd geconfronteerd. Of het nou via een Ghanees krantenbericht was, of omdat een “anonieme kennis van Paes” me uit bed belde om te zeggen dat ik “moest beseffen hoe ik mensen kapot maakte” en om me toe te wensen dat ik “zelf kapot zou gaan”.

Iedere week was het raak. Daardoor kan ik niet zeggen of het nou toeval was, of strategisch gepland, dat ik met kerst, op mijn verjaardag, op de dag dat ik een huis kocht, in de eerste week van mijn nieuwe baan en zelfs tijdens mijn huwelijksreis bezig was met Paes. Het naast me neerleggen kon niet. De mailtjes en telefoontjes kwamen toch binnen. En vaak moest ik dan mijn advocaat raadplegen, de directie van OneWorld-uitgever NCDO bijpraten, vragen van collega’s beantwoorden en bellen met informanten in Ghana om de laatste feiten te achterhalen (ik had een telefoonrekening van 400 euro per maand). Soms voelde ik me verplicht om te luisteren naar Wubbeling, die – na een krantenbericht waarin hij weer van een moordaanslag of iets anders kwaads werd beschuldigd –wilde uitrazen bij iemand die bekend was met zijn situatie.

Ik waarschuwde Wubbeling wel: “Ik blijf graag op de hoogte, maar ik ben geen vriendin. Ik ga ook geen stuk schrijven omdat jij het moeilijk hebt.” Ik liet hem weten dat Nederland een rechtsstaat is. “Doe hier aangifte van smaad of laster, dan worden die nare berichten vast snel weggepoetst.” 

Advocaten en een alarmpieper
Bij OneWorld kwamen in de periode na publicatie ook vreemde telefoontjes binnen, en een sollicitatie van een meneer “gespecialiseerd in martial arts en huisbezoeken bij lastige cliënten”. Daarop stuurde mijn advocaat (ingeschakeld door OneWorld) een fax http://www.sanneterlingen.nl/?attachment_id=671naar de huisadvocaat van Paes. “Blijkbaar is het noodzakelijk om de heer Paes erop te wijzen dat Nederland een rechtsstaat is waar conflicten bij de rechter worden uitgevochten en niet op een eigen verkozen manier.”

Maar Paes richtte zich vooral op mij persoonlijk. Aan de uitgever van OneWorld liet Paes bijvoorbeeld weten dat hij, als zij mijn artikel zouden rectificeren,  alleen mij “strafrechtelijk en civielrechtelijk zou aanpakken”.

Het kantoor van OneWorld-uitgever NCDO werd beveiligd. Medewerkers moesten bezoekers vooraf aanmelden bij de receptie (waar voor de zekerheid ook een foto van Arthur Paes achter de balie hing). Alle onbekende telefoontjes werden doorgeschakeld naar een apart toestel, zodat eventuele bedreigingen konden worden opgenomen.

Van mijn moeder kreeg ik een alarmpieper. Zo’n ding dat je keihard kunt laten loeien als iemand je op straat iets probeert aan te doen. Als ik ’s avonds, na zonsondergang, naar huis ging haalde mijn vriend me op bij de bushalte. Mijn omgeving was bezorgd als ik te laat op een afspraak kwam. En soms werden ze er behoorlijk moe van. Dankzij De Telegraaf was de geest van Arthur Paes aanwezig tijdens ons familiekerstdiner. Niet de gezelligste disgenoot.

De afgelopen jaren gingen er flink wat brieven heen en weer tussen mijn advocaat van OneWorld, en die van Paes. Zo hoort het: als een advocaat bekend is wordt informatie doorgegeven via die advocaat. De cliënt persoonlijk aanschrijven is intimidatie. Dat was het dus ook toen Paes’ advocaat daags na het kerstverhaal in De Telegraaf een bericht stuurde naar mijn privémailbox. “Na het verschijnen van het artikel twittert u, dat toch een strafzaak tegen mijn cliënt loopt in Ghana, het geen evident onwaar is. […]Op korte termijn zal zowel strafrechtelijke als civielrechtelijke actie jegens u worden ondernomen. Uw handelswijze is daarenboven een behoorlijk handelend journalist onwaardig.”

Zo’n brief raakt je, of je dat nou wilt of niet. ’s Nachts, in bed, nam ik in mijn hoofd al mijn tweets door. Stond er een verkeerde tussen? Had ik ergens een woord zó geformuleerd dat het in een rechtszaak tegen me gebruikt zou kunnen worden? Na een paar dagen bedaarde ik weer, en was ik vooral boos dat ik mezelf weer zo van de wijs had laten brengen. Het was verdorie maar een advocatenbrief, geen kogelbrief of doodsbedreiging. En ik had er al meerdere ontvangen – ik zou er onderhand toch aan gewend moeten zijn.

Bedreigingen voor Wikipedia en De Tegel
Wie positieve aandacht besteedde aan mijn artikel, kon rekenen op een telefoontje van Paes of een van zijn medewerkers. Een medewerkster van een organisatie tegen kindermisbruik kreeg 5 minuten na een tweet over het artikel al een telefoontje van Paes. De miljonair vertelde haar dat ik alles verzonnen had om hem af te persen, en dat ik hem zelfs nog nooit had gesproken.

Tegen journalist Arne van der Wal van Follow the Money, die als eerste de naam van Paes aan mijn OneWorld-artikel koppelde, riep Paes, toen Van der Wal weigerde om de naam en de linkjes naar andere websites te verwijderen: “Ik ga je kapot maken, je gaat bloeden, ik scheur je helemaal in stukken. En je hele bedrijf ook, ik maak het helemaal kapot, dat zul je zien.”

Zelfs Wikipedia kreeg ervan langs, omdat ze het IP-adres van Paes blokkeerden nadat hij keer op keer de pagina over hemzelf aanpaste. Team ICT Paes Vastgoed (letterlijk geciteerd): “Wij zullen u aansprakelijk stellen voor de hieruit voortvloeiende schade. Op dit moment word er door onze bedrijfsrechercheur onderzoek gedaan naar uw identiteit als deze is vastgesteld zullen wij bij de politie aangifte doen tegen u wegens laster en smaad.”

Omdat ik niet wilde dat mijn verhaal op deze manier aan de kant werd geschoven, stuurde ik het in voor journalistieke prijzen. Met succes. Paradijs voor Pedo’s werd genomineerd voor een Mercur en kreeg een eervolle vermelding in de categorie ‘onderzoek’ van De Tegel. Ook hiertegen kwam Paes in opstand. Hij belde naar de organisatoren dat mijn nominaties verwijderd moesten worden. “Eerst om nogal omslachtig uit te leggen wat er allemaal mis was met de berichtgeving over hem”, aldus Tegelorganisator Martijn Kirsten. “De tweede keer, toen er niks gerectificeerd was heeft hij gedreigd met een “passend cadeau” (zijn woorden).”

Bedreigd in Ghana
De bom barstte toen ik in juni dit jaar naar Ghana reisde om daar voor OneWorld een verhaal te maken over cocaïnesmokkel. In diezelfde periode was er in Ghana een zitting in de zaak tegen bron Eunice Boateng. Rechercheur Addai (de man die de auto had gekregen) zou daar aantonen dat Boateng in de zaak tegen Paes valse bewijzen had ingediend. Ik ging er –met fiat van OneWorld -  naartoe, want ik wilde met eigen oren horen wat beide partijen inbrachten.

Zodra Paes de rechtbank binnenkwam, stormde hij op me af. “Met jou ben ik helemaal klaar. Ik zorg dat je nooit meer aan de bak komt als journalist.” Hij riep dit in het Nederlands, zodat de Ghanese aanwezigen het niet konden verstaan. Naast hem stond ‘zijn’ agent, de politieman die hem altijd vergezelt als hij in Ghana is. “Ik heb overal aangifte tegen jou gedaan. In Nederland en in Ghana. Als jij nog een paar daagjes in Ghana durft te blijven, dan zorg ik dat de politie voor je komt.” Vervolgens liet Paes aan ‘zijn agent’ weten dat die mij moest pakken.

Paes beende naar de rechter om mij uit de rechtszaal te laten verwijderen. Iets wat de tegenpartij – Eunice Boateng – wist te voorkomen door ook naar de rechter te stappen, maar dan met het verzoek om mij te laten blijven. Hier maakte Paes slim gebruik van: na afloop vroeg hij aan de griffie om “een afschrift van het gesprek met Boateng”. Dit toonde hij in Nederland aan journalisten om “te bewijzen dat ik voor Boateng werk”.

Volgens de Nederlandse ambassade en John Kudalor, director general of police operations, moest ik de bedreigingen van Paes zeer serieus nemen. Laatstgenoemde liet me ieder uur bellen om te checken of ik nog oké was, want “Paes heeft nauwe banden met hogere agenten bij de Ghanese Criminele Inlichtingen Dienst CID, ‘eigen’ politieagenten en andere hooggeplaatste Ghanezen (een rechercheur van de CID, een parlementariër en een rechter zitten in de board of directors van Paes’ hotel, red.).” Als Paes in hoog gezelschap een politiekantoor zou binnengaan en zou verzoeken om mijn arrestatie, dan zou een lage agent dat, volgens Kudalor, niet durven weigeren. 

Met hulp van de Ghanese politie heb ik mijn reportage over cocaïnesmokkel veilig afgerond. Toch kreeg ook dat verhaal nog een staartje – terug in Nederland bleek dat Paes het artikel naar het Engels had vertaald om te laten lezen aan Ghanezen die gelinkt worden aan drugshandel. Zij belden mij boos op en lieten weten dat ik “nooit meer veilig naar Ghana kan, tenzij ik mijn bronnen prijsgeef.”

Aangifte
Ook na terugkomst uit Ghana liet Paes me niet met rust. Hij liet herhaaldelijk berichten achter op mijn website. “Groeten van Paes, tot op de rechtbank Sanne Terlingen.” Ook plaatste hij reacties over mij op de websites van Follow the Money en Quote. “Er is aangifte tegen Sanne Terlingen gedaan en nu zal Sanne Terlingen zich voor de rechter moeten verantwoorden.” Zelfs Paes’ vriendin reageerde online: Arthur Paes wordt sinds drie jaar voortdurend gestalkt door een onervaren Nederlandse freelance journaliste. Ondanks […]blijft deze journaliste maar doorgaan met haar persoonlijke kruistocht tegen Arthur Paes.

Omdat de frequentie waarmee Paes zich roerde bleef toenemen, deed ik na overleg met mijn familie en een bevriende jurist aangifte tegen Paes. “Je moet ergens een grens trekken. Hij gaat steeds een stap verder. Zorg dat dit bij de politie bekend is voordat de situatie uit de hand loopt.”

Ook bron Jan Wubbeling deed aangifte. Hij verblijft tegenwoordig in Nederland omdat het in Ghana niet meer veilig voor hem is. Volgens hemzelf is dat omdat Paes allerlei rechtszaken tegen hem is gestart en politieagenten en rechters heeft omgekocht. Volgens Paes is Wubbeling een zware crimineel. Hoe dan ook –  in augustus publiceerde misdaadwebsite Camilleri (met input van Paes, zo gaf Paes toe aan Quote) vier artikelen waarin onder meer werd gesteld dat er een internationaal opsporingsbevel is uitgevaardigd tegen Wubbeling, dat Wubbeling wederom verdacht wordt van een moordaanslag op Paes en dat hij zijn huis zou laten beveiligen door lokale criminelen, en zo nog meer.

Jacht op mijn bronnen
Wat op z’n minst opvallend is, is dat de publicaties over Wubbeling samenvallen met het heropenen van het strafrechtelijk onderzoek naar Paes in Ghana. Het Openbaar Ministerie besloot hiertoe nadat er eind april een petitie werd ingediend met daarin aanknopingspunten dat het dossier ten onrechte is gesloten. “We nemen de inhoud zeer serieus”, aldus het OM. 

Voor dit heropende Ghanese onderzoek werden nieuwe, eerder door mij geraadpleegde,  bronnen ondervraagd. Net als eerder Jan Wubbeling en Eunice Boateng, werden deze bronnen nu door de Ghanese Criminele Inlichtingendienst (CID, waar Paes dus goed contact mee heeft) beticht van misdrijven en criminele activiteiten.

Een van die bronnen is Courage, afkomstig uit het Ghanese dorp waar Paes een erefunctie bekleedt. Hij e-mailde in juli: “Paes made a report to the police and I was invited to the CID to see the head of the Anti Armed Robbery Squad. […]Now there is a manhunt for me but I am safe and will be there with my lawyer.” Begin augustus liet hij weten dat hij toch in de cel was beland. “I was granted bail with conditions and one was not to give you info as well as to write an apology letter which I did. […] You are also declared wanted.”
Let op: het hoofd van de CID Anti Armed Robbery Squad is Dogbevia Wonder. Deze agent is ook de bron voor het verhaal over de criminele activiteiten van Wubbeling.

Een andere bron die door Paes in het nauw wordt gedreven is Chris, een Duitser die in het verleden in Paes’ hotel werkte. Al vóór Wubbeling en Boateng ten tonele verschenen gaf Chris bij de politie in Nederland en Duitsland aan dat hij Paes verdacht van kindermisbruik.
Chris stuurde mij enkele weken geleden een nood-email: “Just got to know that the pedophile Arthur PAES came to my house with police yesterday and today again, looking to arrest me. It is only in Ghana that an accused can use the police to try to intimidate witnesses in their cases!”
Afgelopen week sloeg hij weer alarm: “I just received a call from Paes from the No,002332497xxxxx, asking me where I am at and urging me to come to Ghana. Allegedly, Ghana Police and the Dutch police are looking for me as I allegedly bought a 4 year old girl, abused her and then killed her for ritual purposes. Ridiculous!!!

Niet meer geloofd
Op advies van de NVJ en van mijn advocaat tik ik nu dit verhaal. Ik heb daar lang over getwijfeld. Is het geen olie op het vuur? Geef ik Paes hiermee extra handvatten om weer actie tegen mij te ondernemen? Ik denk van wel. Maar het is nu, anderhalf jaar na de publicatie van mijn verhaal, ook duidelijk dat Paes mij en mijn bronnen sowieso niet met rust laat.

Door dit op te schrijven neem ik ook een risico. Nog geen maand geleden, op de verjaardag van mijn vriend, deelde een medewerker van Crimesite Camilleri mij telefonisch mee dat Paes aangifte tegen mij had gedaan wegens smaad, laster en stalking. Alles wat ik tweet en schrijf wordt gemonitord en “meegenomen in de rechtszaken die spoedig zullen volgen.”

Of dat waar is weet ik niet. Ik heb al meer dan tien keer gehoord dat ik binnen een maand voor de rechter sta. Het is tot op heden niet gebeurd. Ook tegen het Ghanese meisje is nooit aangifte gedaan wegens het afleggen van een valse verklaring.

Maar stel nou dat… Dan reik ik Paes met dit artikel munitie aan voor zijn betoog dat ik hém steeds lastig val. Aan de andere kant: als ik niets schrijf, dan blijft Paes onwaarheden over mij en mijn bronnen verspreiden totdat er een moment komt waarop ik niet meer geloofd word. Daarom heb ik besloten om dit verhaal toch naar buiten te brengen.

Geen richtlijnen 
Op de vraag ‘hoe journalistiek te handelen ná publicatie’ is geen officieel antwoord. Er zijn tal van journalistieke richtlijnen: de code van Bordeaux , de Code voor de Journalistiek en de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek. Daarin staat dat je ‘bronnen moet beschermen aan wie je vertrouwelijkheid hebt toegezegd’. Maar moet je je bronnen ook beschermen als hun identiteit wel bekend is? En als ze – mede door jouw publicatie – het slachtoffer worden van smaad en laster?

Iedere journalist die ik spreek geeft me een ander antwoord. De een vindt het ‘dapper’ en ‘bewonderenswaardig’ dat ik me zo vastbijt, ‘de mentaliteit van een echte onderzoeksjournalist’. De ander verklaart me voor gek: ‘Je bronnen hebben er zelf voor gekozen om een verklaring tegen Paes af te leggen, daarvoor ben jij niet verantwoordelijk.’ Een volgende reageert zelfs verbaasd: ‘Heb jij nog contact met je bronnen? Je verhaal is toch af?’

Volgens de journalistieke richtlijnen moet een journalist ‘verantwoording afleggen over zijn journalistieke methoden’ (Code voor de Journalistiek).  En hij beschouwt laster, smaad en ongegronde beschuldigingen als ‘ernstige journalistieke vergrijpen’ (Code van Bordeaux) .

NB: Terlingen won op 18 december de zaak tegen Paes op alle fronten.