Prometheus heeft op 5 maart 2010 het boek NINA De onweerstaanbare opkomst van een power lady (hierna: het boek) uitgebracht. Smit is de auteur van het boek, een ongeautoriseerde biografie van Brink. Op de cover van het boek is een foto van Brink afgedrukt, die op 17 maart 2000, de dag van de beursgang van World Online, op de voorpagina van De Volkskrant heeft gestaan. Op de cover bevindt zich tevens een rode balk waarin in witte hoofdletters het woord ONGEAUTORISEERD is vermeld.
Al reeds op 11 februari 2010 heeft Brink bij dezelfde rechtbank als die heeft geoordeeld in het onderhavige vonnis, een bodemprocedure aanhangig gemaakt tegen Smit en Prometheus. Bij die aanhangig making is gevorderd – samengevat weergegeven – voor recht te verklaren dat het boek onrechtmatig is jegens Brink, voor recht te verklaren dat de methodes die Smit heeft gebruikt bij de totstandkoming van het boek in strijd zijn met de ‘Ethics of Journalism’, zoals geformuleerd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, een schadevergoeding op te maken bij staat en een verbod gebruik te maken van het portret van Brink. In de bodemprocedure heeft Brink tevens een provisionele vordering ingesteld, inhoudende dat het Smit en Prometheus verboden moet worden het boek (verder) te (doen) publiceren, primair tot de rechtbank in de bodemprocedure heeft geoordeeld over de rechtmatigheid ervan, subsi diair tot twee maanden nadat Brink in het bezit is gesteld van het manuscript van het boek. Tevens is gevorderd Smit en Prometheus te verbieden voor de duur van de bodemprocedure gebruik te maken van het portret van Brink.
In de onderhavige kortgedingprocedure komen dezelfde aspecten aan de orde, weliswaar meer toegespitst op de versie die ondertussen op 5 maart was gepubliceerd. Samen met een exechtgenoot en een dochter, maakt Brink c.s. in het kort geding niet het gehele boek van 400 pagina’s tot onderwerp, maar richten ze hun vorderingen op drie onderdelen van het boek, te weten op twee beschuldigingen die betrekking hebben op het zakelijke verleden van Brink en haar ex-echtgenoot (de kwesties ‘A-Line’ en ‘Newtron’) en op één onderdeel dat betrekking heeft op het privéleven van de dochter. Het betreft vorderingen tot rectificatie, een inlegvel in het boek en een verbod om het portret van Brink te gebruiken.
De rechter oordeelt dat sprake is van schending van de persoonlijke levenssfeer van de dochter. Een dergelijke schending leent zich echter slecht voor een rectificatie, die immers is gericht op het ‘rechtzetten’ van onjuiste feiten. Bovendien hebben Smit en Prometheus toegezegd dat zij de passage uit de vierde en volgende drukken van het boek zullen verwijderen. Met het rechterlijk oordeel dat de passage onrechtmatig is en deze toezegging, wordt volgens de rechter voldoende aan de belangen van de dochter en Brink tegemoetgekomen.
De conclusie met betrekking tot de kwesties A-Line en Newtron is dat de beschuldigingen aan het adres van Brink en de ex-echtgenoot zoals vervat in de gewraakte onderdelen naar het oordeel van de voorzieningenrechter voldoende steun kunnen vinden in het bronnenmateriaal waarover Smit beschikt. In de door Brink c.s. aangespannen bodemprocedure die zich – anders dan een kort geding – wèl leent voor een nader onderzoek naar de feiten, zal verder moeten worden uitgezocht of Smit tegenover het tegenbewijs van Brink en de ex-echtgenoot daadwerkelijk over voldoende bewijsmateriaal beschikt om de beschuldigingen te kunnen staven. Een belangenafweging valt in dit kort geding dan ook in het voordeel uit van Smit en Prometheus. Zij handelen niet onrechtmatig jegens Brink en de ex-echtgenoot en een inperking op de vrijheid van meningsuiting van Smit en Prometheus zou niet voldoen aan de eisen Zakenvrouw Nina die art. 10, tweede lid, van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens hieraan stelt. De vorderingen die zien op de rectificatie en op het inlegvel worden dan ook worden afgewezen.
Afhankelijk van de omstandigheden van het geval moet worden geoordeeld of aan het beginsel van hoor en wederhoor voldoende invulling is gegeven. Dit beginsel is niet absoluut. De voorzieningenrechter oordeelt dat het sturen van de vragenlijst door Smit in dit geval als een passende vorm van hoor en wederhoor kan worden aangemerkt. Hierbij dient in aanmerking te worden genomen dat tussen Brink en Smit een aantal juridische procedures aanhangig is (geweest) en dat niet te verwachten was dat het bieden van wederhoor ertoe zou leiden dat zij het met elkaar eens zouden worden over de inhoud van het boek. In het kader van hoor en wederhoor komt Brink overigens geen recht toe om voorafgaand aan publicatie van het boek inzage te krijgen in het manuscript. Prometheus heeft hierover terecht aangevoerd dat voor een dergelijke verplichting geen rechtsgrond bestaat.
Op een biografie – ook wanneer die ongeautoriseerd is – is een portret van de hoofdpersoon gebruikelijk en functioneel. De desbetreffende foto heeft bovendien in het verleden op de voorpagina gestaan van De Volkskrant en niet weersproken is dat die krant in een oplage van 300.000 stuks is verspreid. Tot slot kan niet worden gezegd dat Brink in dit geval beschikt over ‘verzilverbare populariteit’ op grond waarvan zij zich tegen gebruikmaking van haar portret op het boek zou kunnen verzetten. Met het portret op de cover van het boek wordt in eerste instantie beoogd onmiddellijk aan te geven over wie het boek gaat.
Instantie: Vzr. Rb. Amsterdam
Partijen: N. Brink c.s. t. E. Smit en Uitgeverij Prometheus
Bron: LJN BL8075