Hertogs verblijft in een tbs-kliniek, waar hij levenslang tot is veroordeeld. Peter R. de Vries heeft een oude jeugdvriend bij bezoeken aan Hertogs beeldmateriaal met een verborgen camera laten maken. De Vries was voornemens om een drieluik over Hertogs uit te zenden in zijn programma Peter R. de Vries. Misdaadverslaggever.
Hertogs heeft in kort geding een uitzendverbod gevraagd bij de voorzieningenrechter ten aanzien van de heimelijk gemaakte beelden. Wegens spoedeisend belang heeft de voorzieningenrechter op 2 april 2010 in een tussenvonnis met het oog op enkel de voor 4 april 2010 geplande uitzending over de vordering van Hertogs geoordeeld. Peter R. de Vries heeft in eerste instantie verklaard dat in die uitzending de zonder toestemming van Hertogs gemaakte beeld- en/of geluidsopnamen niet zouden worden vertoond. Ook zou daarin niet worden geciteerd, direct noch indirect, uit de op die beelden of geluidsopnamen voorkomende concrete uitlatingen van Hertogs. Hierop afgaande oordeelde de rechter dat niet aannemelijk was dat het uitzenden van deze aflevering een zodanige onrechtmatige schending van de persoonlijke levenssfeer van Hertogs zou opleveren dat die tot rechterlijk ingrijpen noopte. Voor een verbod tot uitzending bestond op dat moment geen grond.
Op 9 april 2010 heeft dezelfde voorzieningenrechter in een eindvonnis over alle drie voorgenomen uitzendingen geoordeeld. Hierbij geldt dat het SBS c.s. in beginsel is toegestaan de door haar verkregen informatie naar buiten te brengen. Dit betekent echter niet dat SBS c.s. geen grenzen in acht dient te nemen, met het oog op de bescherming van de rechten van Hertogs. De manier waarop de informatie is verkregen is een omstandigheid die bij de beoordeling daarvan wordt meegewogen.
Het verbod zoals door Hertogs gevorderd komt erop neer dat SBS c.s. in het geheel niet zou mogen verwijzen naar de uit de contacten tussen Hertogs en de jeugdvriend verkregen informatie en daaraan geen enkele aandacht mag besteden. Een zo vergaande voorziening kan echter volgens de voorzieningenrechter niet worden getroffen. Anders dan Hertogs heeft betoogd, is wel degelijk aannemelijk dat de uit de gesprekken met Hertogs verkregen informatie een bijdrage kan vormen aan het publieke debat en een nieuw licht kan werpen op de misdrijven waarvoor hij is veroordeeld, op onopgeloste misdrijven waarbij hij (mogelijk) betrokken is geweest, op misstanden in de tbs-kliniek waarin hij verblijft of daarmee samenhangende onderwerpen. Daarnaast is aannemelijk dat de betrokken informatie niet op andere wijze dan via de heimelijke registratie van vertrouwelijke gesprekken boven water heeft kunnen komen. Al deze omstandigheden in aanmerking genomen, wegen de belangen van Hertogs bij bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer en bij de verdere humane tenuitvoerlegging van zijn detentie, in dit geval niet op tegen de belangen bij openbaarmaking van deze informatie, ondanks de gehanteerde methode bij het vergaren daarvan.
Hertogs heeft afgezien van de vraag of de inhoud van de gesprekken naar buiten zou mogen komen, ook ernstige bezwaren geuit tegen het uitzenden van de opnamen zelf, waarbij hij herkenbaar in beeld wordt gebracht, waarop zijn leefomgeving te zien is en/of waarop zijn stem te horen valt.
Tegen de achtergrond van het hanteren van de verborgen camera in de besloten kliniek, die tevens de woon- en behandelomgeving is van Hertogs, waarin hij mocht verwachten tot op zekere hoogte in zijn privacy beschermd te zijn, is onder de geschetste omstandigheden een dergelijke aantasting van zijn persoonlijke levenssfeer niet gerechtvaardigd volgens de voorzieningenrechter. Voldoende aannemelijk is dat uitzending van de opnamen een negatieve invloed kan hebben op de wijze van tenuitvoerlegging van zijn straf, de mogelijke behandeling van zijn psychische problemen en de bejegening door medegedetineerden. Voor zover hij herkenbaar in beeld komt, vormt uitzending van de beelden tevens een schending van het portretrecht van Hertogs. Op grond van het voorgaande heeft Hertogs een redelijk belang om zich daartegen te verzetten. Al met al wegen deze belangen van Hertogs dermate zwaar, dat een verbod tot het uitzenden van de opnamen zelf gerechtvaardigd wordt geacht. Het belang dat SBS c.s. heeft aangevoerd om de opnamen met herkenbare beelden van Hertogs wel uit te zenden, zodat de kijkers zelf (de mimiek van) Hertogs kunnen zien om te kunnen oordelen over zijn geloofwaardigheid, weegt daar niet tegen op.
Bij dit eindvonnis is aan SBS c.s. uiteindelijk een beperkt uitzendverbod opgelegd, namelijk in die zin dat SBS c.s. de uit de contacten tussen Hertogs en de jeugdvriend verkregen informatie wel mag gebruiken. Tevens mag SBS c.s. Hertogs letterlijk citeren en zijn brieven in beeld brengen. Het wordt SBS c.s. verder verboden zonder voorafgaande toestemming van Hertogs (enig onderdeel van) de heimelijk gemaakte beeld- en geluidsopnamen van of over Hertogs, gemaakt in de kliniek, uit te zenden of anderszins openbaar te maken, en eveneens verboden enig andere beeld- en geluidsopnamen van of over Hertogs, voor zover niet gemaakt in het kader van gewone nieuwsgaring, zonder volledig onherkenbaar maken van Hertogs, uit te zenden of anderszins openbaar te maken. Als dwangsom verbond de rechter aan deze verboden een bedrag van € 15.000,-.
SBS c.s. heeft zich niet aan het vonnis van 9 april 2010 gehouden, de beelden van Hertogs in het programma van Peter R. de Vries van 11 april 2010 toch uitgezonden en in dezelfde periode aangekondigd (nieuwe) beelden van hem ook te zullen gaan gebruiken in een daaropvolgende uitzending. Bij vonnis van 16 april heeft de voorzieningenrechter in navolging van het vonnis van 9 april 2010 geoordeeld dat SBS c.s. de heimelijk gemaakte beeld- en geluidsopnamen niet mag uitzenden.
Bij dit laatste vonnis heeft de rechter expliciet overwogen dat in het civiele recht in beginsel geen gebruik mag worden ge maakt van heimelijke opnamen van privégesprekken, tenzij daarbij bijvoorbeeld misstanden aan de orde worden gesteld die op geen andere wijze openbaar kunnen worden gemaakt. Dan kan een uitzondering worden gemaakt op dit verbod. Zoals in het vonnis van 9 april is geoordeeld is het aan SBS c.s. toegestaan de door hen gestelde onthullingen te openbaren door gebruik te maken van de informatie die Hertogs aan zijn jeugdvriend heeft gegeven. Om de door gedaagden gestelde misstanden aan de kaak te stellen is het tonen van het beeldmateriaal en het laten horen van geluidsopnamen echter in beginsel niet nodig.
Ten aanzien van twee portretfoto’s van Hertogs die op de website van Peter R. de Vries te zien waren, heeft de rechter echter een uitzondering gemaakt. Deze portretten zijn niet afkomstig uit de verborgen camera actie maar zijn in een beginstadium van de contacten tussen Hertogs en zijn jeugdvriend door Hertogs toegezonden. De portretten zijn te zien geweest in de eerste uitzending die in het tussenvonnis van 2 april 2010 door de voorzieningenrechter is toegestaan. Nadien zijn de portretten in andere media vrij gebruikt. Zo heeft een van de foto’s ‘ongebalkt’ op de voorpagina van De Telegraaf gestaan en is in verschillende actualiteitenrubrieken getoond. In aanmerking wordt genomen dat Hertogs er zelf voor heeft gekozen deze foto’s naar zijn jeugdvriend te sturen. Daarmee heeft hij het risico genomen dat de foto’s ook ter beschikking van derden – en gezien zijn achtergrond ook van de media – zouden komen. Nu de foto’s bovendien inmiddels bij het publiek bekend zijn en zich reeds in het publieke domein bevinden, geldt het verbod niet langer voor deze twee foto’s. In die zin wordt een andere beslissing gegeven dan in het vonnis van 9 april 2010.
De aan de verboden verbonden dwangsommen zijn bij het vonnis van 16 april 2010 verhoogd tot € 500.000,-. De voorzieningenrechter overweegt daarbij expliciet dat bij het bepalen van de dwangsom de rechtbank er tot voor kort altijd vanuit is gegaan dat de media veroordelende vonnissen nakomen. De dwangsom werd dan ook meer beschouwd als een onderstreping van de veroordeling dan als een prikkel tot nakoming. In middels is gebleken dat er bij SBS c.s. niet zondermeer vanuit kan worden gegaan dat de veroordeling wordt nagekomen. Dat leidt ertoe dat een zware prikkel aan de veroordeling dient te worden verbonden.
(NB: op 8 maart 2011 heeft het Gerechtshof Amsterdam uitspraak gedaan (Vindplaats: LJN BP6989) op het hoger beroep van SBS Broadcasting en Endemol Nederland tegen de hierboven toegelichte vonnissen. In dit arrest gaat het hof in op de door de voorzieningenrechter in de afweging betrokken elementen en het daaraan door de voorzieningenrechter gegeven gewicht. Uiteindelijk komt het hof tot de conclusie dat er geen reden is om het door de voorzieningenrechter gegeven verbod onjuist te achten.)
Instantie: Vzr. Rechtbank Amsterdam
Partijen: K. Hertogs t. SBS Broadcasting en Endemol Nederland
Bron: LJN BM0001; LJN BM1482 en LJN BM1465