Nieuwe pagina 1
Een site van de
sectie
Freelance
van de
Nederlandse vereniging
van
Journalisten
*
E-mail Sectie:
Ellie Speet
E-mail Redactie:
Lotte
van Doorn
|
|
Archief en Dossiers
Terug naar overzicht Archief en
Dossiers
Hergebruik freelance-materiaal
NVJ wijst Sanomacontract af
VNU presenteerde in 1996 een zogenoemde 'mantelovereenkomst' waarmee de
relatie met freelance medewerkers in de toekomst geregeld zou moeten
worden.
VNU eiste overdracht van auteursrechten van al het in opdracht gemaakte
werk van de freelancers en stelde daar een toeslag van 10% van het
honorarium voor vormen van hergebruik tegenover. Vanuit de NVJ kwam veel
protest. Samen met andere organisaties als BNO, Fotografenfederatie en
auteursrechtenorganisaties werd zelfs een actiekrant gemaakt. Gesprekken
met VNU leidden ertoe dat het contract in een la verdween, onder de
mededeling dat er aan een nieuwe overeenkomst werd gewerkt. Inbreng van
beroepsverenigingen werd daarbij niet op prijs gesteld.
Deze maand werden de voor de VNU-tijdschriften werkzame freelancers,
geconfronteerd met een nieuwe regeling voor hergebruik bij huidige
eigenaar Sanoma Uitgevers. Deze 'relaties' ontvingen bij een 'voor akkoord
met hergebruik' te ondertekenen brief een brochure getiteld 'de
mogelijkheden van hergebruik'.
Helaas moeten we concluderen dat de freelancers er met de nieuwe regeling
niet op vooruit gaan.
Er wordt niet meer
gevraagd om overdracht van auteursrecht, maar het alternatief - een
exclusief recht op alle vormen van hergebruik van het in opdracht gemaakte
(gepubliceerd en rest-)materiaal gedurende een periode van 5 jaar - komt
praktisch op hetzelfde neer. Sanoma mag gedurende 5 jaar alles met het
werk en met het restmateriaal doen: herpublicatie in print of op internet,
doorverkoop aan andere media, noem maar op. De fotograaf en journalist
heeft zelf helemaal niets meer over zijn of haar werk te zeggen. Het werk
wordt in een toegankelijk digitaal archiefsysteem ondergebracht en via een
website inzichtelijk gemaakt. Na afloop van de 5 jaar houdt Sanoma nog een
niet-exclusief recht op hergebruik. De freelancer mag dan zelf proberen er
nog iets mee te verdienen.
Voor dit hergebruik
wil Sanoma betalen. De hoogte van de vergoeding is bepaald in een
'matrix'. De vergoeding voor intern hergebruik is gesteld op 25% van 70
Euro voor foliogebruik per herplaatsing en 25% van 7,50 Euro voor digitale
publicatie voor onbepaalde tijd. Alle vergoedingen die betrekking hebben
op digitale publicatie dragen volgens de toelichting een symbolisch
karakter, omdat cliënten in die sector slechts geringe bedragen wensen
te betalen. De tarieven die een freelancer zelf hanteert, spelen dus geen
enkele rol. Bij extern hergebruik is de vergoeding 25% van het tarief dat
Sanoma Uitgeverij berekent voor publicatie.
Mocht je denken toch
een leuke cent aan dit hergebruik te kunnen verdienen, lees dan de
kleine lettertjes in de toelichting. Die bevatten nog enkele
bijzondere bepalingen. Ten eerste moet de van toepassing zijnde vergoeding
evenredig worden verdeeld tussen alle freelancers en bedrijven (inclusief
Sanoma zelf?) die aanspraak kunnen maken op hergebruiksvergoeding. Ben je
de enige auteur, dan krijg je slechts 50% van de te vergeven vergoeding
uitgekeerd! In de praktijk kan de vergoeding dus nooit meer dan 12,5%
zijn. De rest verdwijnt in de zak van Sanoma. Ook wordt fijntjes opgemerkt
dat plaatsing van redactiemateriaal op internet voor dezelfde titel wordt
gezien als promotie, waarvoor geen vergoeding wordt verstrekt.
Het is duidelijk dat Sanoma voor zichzelf een rol ziet weggelegd als
zogenaamde 'contentmanager', een bedrijf dat als een soort agent materiaal
van freelancers exploiteert. Vraag is of freelancers daar behoefte aan
hebben. Voor zover de rol en contacten van Sanoma op de internationale
markt voor freelancers een toegevoegde waarde kunnen hebben, is er wat
voor te zeggen om Sanoma bevoegdheden te geven die ook voor freelancers
geld opbrengen. De aangeboden vergoeding is echter veel te laag.
Alle freelancers moeten echter tekenen, zo valt te lezen in de brochure.
Van de gevolgen bij niet-tekenen kunnen wij ons wel een voorstelling
maken: zo'n freelancer zal waarschijnlijk niet langer tot de kring van
'relaties' worden gerekend.
De NVJ adviseert haar freelance-leden, zowel journalisten als fotografen,
niet met de regeling akkoord te gaan. Bij een dergelijke vergaande en
exclusieve toestemming voor hergebruik hoort een veel hogere vergoeding.
Bovendien is er geen enkele waarborg ten aanzien van de bewaking van
kwaliteitsnormen en morele of ethische opvattingen binnen het tijdschrift
of ander medium dat het werk opnieuw gebruikt.
Bijgaand een modelbrief, waarmee je kunt aangeven niet akkoord te gaan met
de voorgestelde regeling. Daarin wordt tevens aan Sanoma verzocht om met
de beroepsorganisaties te gaan onderhandelen over de voorwaarden waaronder
wel toestemming voor hergebruik kan worden verkregen. Om zicht te krijgen
op het aantal mensen dat weigert te tekenen en dat ons opdracht geeft te
onderhandelen, vragen wij om een kopie van de verzonden brief naar de NVJ
te faxen of te sturen. Een email-bericht versturen kan ook:
vereniging@nvj.nl
|
Nieuwe pagina 1
|