Van TikTok naar Pointer: Marieke Kuypers maakt online videoserie over desinformatie
Meer uitleggen en meer de diepte in. Dat is wat Marieke Kuypers (27) van plan is bij Pointer. De social media-specialist en journalist gooit sinds september hoge ogen met haar fact checks op het online platform TikTok. En ook bij Pointer gaat ze zich richten op het ontkrachten van nepnieuws. “Bij TikTok moeten video’s noodgedwongen heel kort zijn. Op YouTube – waar we de items voor Pointer gaan uitzenden – heb ik straks veel meer de ruimte om dingen uit te diepen.”
Dat Kuypers nu een (parttime) baan overhoudt aan haar fact checks, was niet haar doel toen ze ruim negen maanden geleden haar eerste TikTok-video plaatste. Al wilde ze wel al langer video’s maken en presenteren. “Het viel me op dat er op TikTok veel nepverhalen en complottheorieën worden verspreid, die helemaal niet worden tegengesproken. Er waren wel wat Engelstalige fact check-kanalen, maar nog weinig die zich richten op Nederland. Het voelde als een soort morele plicht om het zelf te gaan doen.”
De video’s die Kuypers sindsdien op TikTok plaatst, worden tienduizenden tot honderdduizenden keren bekeken. Kuypers geeft tips om foto’s van niet-bestaande mensen te herkennen en weerlegt berichten waarin wordt geclaimd dat dodelijke slachtoffers van de oorlog in Oekraïne acteurs zijn, die gewoon een sigaretje liggen te roken. De TikTok-video’s zijn gericht op jongeren: veruit de grootste gebruikersgroep op TikTok.
Ook bij Pointer gaat Kuypers zich richten op jongeren en jongvolwassenen. De video’s die ze maakt worden door Pointer verspreid via het YouTube-kanaal van NPO 3 en zullen zo’n tien minuten duren. In die tien minuten gaat ze meer doen dan alleen aangeven dat een claim niet klopt. “Want dat is niet genoeg. Een overtuigende fact check laat ook zien hoe je erachter bent gekomen dat iets nepnieuws is. Ik ga dus ook handvatten geven, zodat kijkers mijn check zelf kunnen nadoen. Zodat ze met eigen ogen kunnen zien dat een bericht nepnieuws is.”
Dat er al aardig wat fact check-rubrieken zijn, is geen probleem volgens Kuypers, die ook op haar eigen TikTok-kanaal actief blijft. Een check van een instituut als Reuters kan inhoudelijk heel sterk zijn, maar toch niet bij de mensen terecht komen die het oorspronkelijke nepnieuws onder ogen krijgen. “Jongeren die hun nieuws vooral van sociale media halen, gaan niet bij Reuters controleren of dat wat ze net hebben gezien klopt. Je moet je fact checks verspreiden op de plek waar ook het nepnieuws wordt gedeeld.”
Praat mee