Geertjan Lassche trots op zijn tweeluik: ‘Dit is ‘m wel, dit is Louis’

Afgelopen zaterdag kreeg documentairemaker Geertjan Lassche nog een belletje van Louis van Gaal: ‘Dit had ik zo nooit gedaan. Je vertelt een verhaal toch chronologisch?! Ik snap er niks van. Maar het werkt wel, gefeliciteerd.’ De naam van de markante voetbaltrainer en bondscoach stond al meer dan tien jaar bovenaan het verlanglijstje van de filmmaker. ‘In mijn jeugd was die man al een fenomeen. Iedereen kent hem van zijn sportieve successen en publieke optredens met af en toe uitbarstingen. Maar wat is er nog meer naast dat imago? In mijn documentaire heb ik geprobeerd een completer beeld van hem te geven. Met alleen een interview kom je er niet achter wie die man nou is.’

Er lag al langer een plan bij omroep MAX op tafel voor het maken van een tv-documentaire over Louis van Gaal. Na een valse start met een andere crew kwam producent Doxy Films in beeld en werd de naam van Lassche genoemd aan de bondscoach. ‘Ik ben overtuigd, laten we het doen’, zei Van Gaal vrij resoluut na één voorgesprek.

Maar de filmmaker aarzelde: ‘Hij had in mijn ogen nog niet door wat voor lang en intens proces dit zou worden als we het zouden doen volgens mijn methodiek.’ Pas na het derde gesprek had Lassche het gevoel dat ze op één lijn zaten. ‘Het was vroeg in de ochtend, ik wist dat Louis een hekel had aan vroeg opstaan wanneer het niet nodig is. Ik heb hem in een bloedserieus gesprek verteld wat ik beoog en dat we dit samen moesten gaan uitzingen. Tot de finish.’ Het mislukken van de documentaire zou voor Lassche geen optie zijn, er ging veel geld mee gemoeid. ‘In de voetballerij stellen de bedragen voor het maken van een film weinig voor, maar ik zou als journalist zeker een half jaar van mijn arbeidstijd kwijt zijn.’

Vertrouwensband
Zijn dochters en vrouw Truus wilden aanvankelijk niet gefilmd worden. ‘In eerste instantie mocht ik ook niet bij hem thuis filmen.’ Hoe Lassche het dan toch voor elkaar heeft gekregen om ook hen over de streep te krijgen? ‘Het is echt een vertrouwensband die je stapje voor stapje moet opbouwen. Zomaar iemand toelaten in je privéleven en diegene intieme momenten laten filmen is niet niks. Omdat ik dat begreep en er echt mijn tijd voor nam, liet de familie mij uiteindelijk wel toe. Maar dat heeft zeker een jaar geduurd.’

‘Nog bedankt voor de bloemen’, zegt Van Gaal in het eerste deel van het tweeluik, terwijl hij vriendelijk langs de camera lacht. ‘Louis werd 70, ik vind het meer dan logisch om na zo’n tijd met elkaar te hebben doorgebracht een bloemetje te sturen.’ Het zou volgens de filmmaker ‘te pretentieus’ zijn om te zeggen dat hij en Louis vrienden zijn geworden. ‘Ik ben ook nooit op zoek geweest naar een vriendschap. Het gaat mij om een mooi eindproduct waar we uiteindelijk samen blij mee zijn en waar de journalistieke codes worden gerespecteerd.’

Lassche is enorm trots op dat eindproduct. ‘We hebben het maximale eruit gehaald. Als ik erop terugkijk, denk ik: dit is ‘m wel, dit is de Louis die ik in de drie jaar tijd heb leren kennen.’ Het grote publiek ziet volgens de documentairemaker slechts een klein stukje van hem. ‘In de aanloop naar het WK in Qatar zien we de coach, de verbinder, de man die voor motivatie moet zorgen. Maar er zijn zoveel andere Louis’ die de meesten niet zien: de vader, de vriend, de echtgenoot, de allesweter.

Tekst loopt verder onder de foto (Beeld: Arthur van den Boogaard)

Journalistieke concessies
We hadden uiteindelijk zoveel materiaal dat editor Mario Steenbergen en ik zoveel mogelijk hebben gefilterd op puurheid. Er is een duidelijke keuze gemaakt dat de documentaire op geen enkele manier op ‘effect’ leunt. We weten dat het publiek het liefst een uitbarsting wil zien, zoals bij iedere persconferentie wel het geval is, maar dat vind ik een vorm van Tom en Jerry. We zouden het dan voor het effect doen.’ Ook een scène als die van de broers Frank en Ronald de Boer - als twee ‘jochies’ bij Van Gaal op de achterbank - leunt volgens Lassche niet op effect. ‘De setting hebben wij voorgesteld; Louis bracht die jongens vroeger na het voetbal vaak naar huis. We wilden ook bij de ouders van De Boertjes gaan praten, het leek ons een mooi idee om die drie er net als vroeger heen te laten rijden. Het inhoudelijke gesprek wat ontstaat in de auto komt van Louis zelf.’

Van Gaal bekeek de film drie keer. ‘Hij was overdonderd, vond het prachtig en gaf mij ook zijn zegen. Maar dat wil niet zeggen dat er momenten waren die hij of Truus moeilijk of ongemakkelijk vond.’ Journalistieke concessies hoefde Lassche niet te doen. ‘Misschien dat er mensen zijn die denken dat Louis (deels) de regie in handen had, maar dat is niet het geval geweest. Hij heeft mijn vak gerespecteerd: alles wat ik wilde is er ingebleven.’

Nachtmerrie
In eerste instantie was het idee om één jaar te filmen. Het werden er drie, onder andere door corona en het zelfbenoemde ‘cadeautje’ dat Van Gaal kreeg om het Nederlands elftal nog een allerlaatste keer te coachen. ‘Voor Louis een cadeautje, voor mij als onafhankelijk filmmaker een ware nachtmerrie.’ Lassche kreeg opeens te maken met ‘het systeem’ van de KNVB, de NOS en de FIFA. ‘Zij hebben een commerciële deal en daar pas ik met mijn prachtige ‘fly on the wall’-idealen niet tussen. Ook al zei Louis: “kom maar dichter bij”, ik kreeg de ruimte er niet voor. Ik mocht van de FIFA zelfs de bus van het elftal niet filmen die de Kuip binnenreed.’

Algauw besloten Lassche en zijn team om te stoppen met filmen na de voorbereiding van het WK. ‘De persoon Louis was voor mij inmiddels duidelijk. Ik had de cirkel samen met hem gelopen en ik geloof niet dat ik meer aan de film had kunnen toevoegen. Toen Louis weer bondscoach werd, werd het voor mij onmogelijk gemaakt om deze vorm van documenteren vast te blijven houden. Als je in de voetbalwereld onafhankelijke journalistiek wil bedrijven als documentairemaker, zullen daar op een veel hoger niveau afspraken over gemaakt moeten worden.’ De filmmaker doet naar eigen zeggen ‘nu drie stappen terug’. ‘Ik hoop dat Nederland en hij tijdens het WK in Qatar ver zullen komen en dat Louis, net als ik, met tevredenheid terugdenkt aan ons project. Dan is het voor mij strik erom en door.’

Het tweeluik Louis van Geertjan Lassche (Omroep MAX) wordt uitgezonden op NPO 1. Allebei de delen zijn nu terug te kijken via NPO Start. Het eerste deel trok – inclusief uitgesteld kijken – ruim 1,5 miljoen kijkers, opvallend hoog voor het genre.