mgm nvj maart

— maandag 26 augustus 2019, 10:06 | 2 reacties, praat mee

Een nieuw en sympathiek verdienmodel voor freelancers: het donatiesysteem

Een nieuw en sympathiek verdienmodel voor freelancers: het donatiesysteem
Jan-Jaap Heij - © Els Zweerink

Freelancers klagen graag. De tarieven zijn te laag (klopt), de werkdagen zijn lang (klopt) en op tijd betalen is een zeldzaamheid (klopt meestal). Maar eigenlijk leven we in prachtige tijden voor de freelancer. Meer dan ooit is het namelijk mogelijk om een goede omzet te draaien op je eigen kanalen. Dit is een verhaal over hoe je zelf uitgever kunt zijn. Laatste wijziging: 26 augustus 2019, 16:12

Het moet ergens in 2013 zijn geweest toen ik op LinkedIn brutaal stelde mijn eigen uitgever te willen worden. In die tijd was het werkzame leven nog simpel: je had opdrachtgevers en die bepaalden in grote lijnen wat je mocht doen en wat je ervoor kreeg. Dat leverde echter ook frustratie op, want opdrachtgevers hebben last van economische tegenwind, de krant is niet van papier en chefs zien niet altijd brood in verhalen die je van belang acht.

Andere tijden
Maar de tijden veranderen. Het is nu zomer 2019 en ik kan gerust zeggen dat ik het grootste gedeelte van mijn omzet haal uit verhalen op mijn eigen digitale kanalen, waar de lezers mij direct voor betalen. Ook collega’s ­scoren goed met producties die ze volledig in eigen ­beheer maken en publiceren op eigen podia. Betalen voor online content is onderdeel van een breder fenomeen. De Correspondent harkt miljoenen binnen met donaties, Follow the Money heeft een abonneemodel en online krantenabonnementen zitten in de lift.

Hoe dat kan? Betalen voor online verhalen is het nieuwe normaal. Het grote probleem in het verleden was dat niemand voor online wilde betalen. Online is immers gratis, dat was de heersende gedachte. Een betaalmuur stuitte op verzet, mensen gingen gewoon een digitaal deurtje verder. Gelukkig zien we daar nu een verschuiving in optreden.

Het freelancercollectief Reporters Online speelt daar in Nederland een belangrijke rol in. Zij boden free­lancers jaren geleden al de mogelijkheid om op Blendle te publiceren. Sinds kort is daar een nieuw en sympathiek verdienmodel bijgekomen; het donatiemodel.
Het werkt vrij simpel, auteurs zetten hun stukken gratis online op hun eigen website, maar vragen wel om een vrijwillige donatie. Dat klinkt als een risico, maar blijkt op basis van enkele maanden ervaring best al een goed model. Voor mij persoonlijk leverde het eerste verhaal bijvoorbeeld al meteen ongeveer 2000 euro netto op. Mensen storten in de regel 1,50 of 5 euro, maar de be­dragen lopen op tot zelfs 100 euro voor een stuk.

Eerlijkheid
Het idee is voor Reporters Online bedacht door oprichter Jan-Jaap Heij. ‘Ik merkte dat te veel goede verhalen van onze auteurs te weinig bereik hadden achter een paywall, waarbij je als lezer moest betalen om toegang te krijgen. Verhalen worden dan met name niet gedeeld. Mij leek het de moeite waard om te bekijken of een vorm van betaling achteraf beter zou werken, dus dat zijn we gaan testen. En dat bleek beter te werken. Medeoprichter Gyurka Jansen had al enige ervaring met vergelijkbare systemen elders, dus we konden het snel lanceren met niet al te veel kosten voor de techniek.’

Volgens Heij zit een deel van het succes in de eerlijkheid. ‘Het is een heel expliciet eerlijk model: je betaalt niet voor toegang, je betaalt voor je waardering voor de artikelen. Als je die waardering niet hebt, betaal je niks. Ik krijg daar van lezers enorm veel positieve reacties op: boter bij de vis, maar alleen als de vis goed gebakken is. Als zo’n model met waardering wordt ontvangen is dat doorgaans een teken dat het goed kan werken. Het is best lastig om mensen te laten betalen voor journalistiek, omdat er zo veel gratis aanbod is en mensen daaraan gewend zijn. Als er dan een vorm gevonden is waar lezers graag aan meedoen heb ik daar wel vertrouwen in.’

Dat het werkt, wil volgens Heij niet zeggen dat iedere freelancer er wat aan heeft. Met name journalisten met een duidelijk profiel en specialisme hebben er baat bij. ‘Je moet als journalist kwaliteit leveren en artikelen moeten toegevoegde waarde hebben voor lezers. Deels zijn de donaties daarbij ook een waardering voor de journalist en niet alleen zijn of haar stukken, dus dan is een profiel onontbeerlijk. Dat geldt al helemaal als je lezers om vaste maandelijkse donaties vraagt, wat we sinds kort ook aan het testen zijn. Daarbij moet je ook een zekere aanleg, of in ieder geval hartstochtelijke inzet, hebben voor het onder de aandacht brengen van je werk.’

Waarde
Heij benadrukt dat het donatiemodel om een specifiek soort verhalen vraagt. ‘Verhalen over actuele politieke en maatschappelijke onderwerpen, met name enigszins controversiële onderwerpen, waarin de auteur met kennis van zaken feiten dan wel een goed beargumenteerde opinie geeft die lezers elders missen. De waardering zit hem in: je geeft een donatie voor een stuk waar je echt wat aan hebt, geschreven door iemand die weet waar hij of zij het over heeft. Als die toegevoegde waarde er niet is, dan doneren mensen niet, ook niet voor stukken die ze wel heel graag lezen, bijvoorbeeld over lifestyle-­onderwerpen.’

Heij heeft vertrouwen in het donatiemodel, maar ziet meer mogelijkheden. ‘Er zullen zeker ook andere modellen ontstaan, bijvoorbeeld rondom podcasts en online colleges waarin journalisten zelfstandig geld kunnen verdienen. Maar makkelijk en universeel toepasbaar zijn zulke modellen nooit: je moet zowel goed als deskundig als assertief zijn om er een groot succes van te ­maken. In andere gevallen is het eerder een bijverdienste – ­overigens kun je er daar als journalist tegenwoordig nooit genoeg van hebben.’

Theoloog
Theoloog Alain Verheij is een auteur die gespecialiseerd is in stukken over religie. Hij is een van de ‘grootverdieners’ op Blendle. ‘Blendle is net gestopt met het betaal-per-klik-model, waarmee ik jarenlang met succes en plezier werkte. Nu zijn ze overgestapt op het abonnementsmodel. De contributie van betalende leden wordt verdeeld aan de hand van de leescijfers. Daarmee werkt Medium, een internationaal platform, ook. Een beetje het Spotify-model, maar dan voor journalistiek. Sinds dit jaar experimenteer ik met donaties.’

Online geld verdienen is online actief zijn

Verheij experimenteert op zijn eigen manier. ‘In de aanloop naar Pasen schreef ik elke dag een gratis nieuwsbrief waarin ik vragen van lezers beantwoordde. Onderin de mails stond een donatieknop. Er kwam meer geld binnen dan ik had verwacht, maar niet genoeg voor een serieuze freelancer. Donaties kunnen geweldig werken, maar het is grillig en onvoorspelbaar, tenzij je zo’n groot gevolg en/of talent hebt dat je standaard kunt rekenen op een bepaald minimumbedrag.’

Volgens Verheij heb je een ‘specifieke niche’ nodig om geld te verdienen online. ‘Of het nu de rechtbank, de kerk, rouw of wiskunde is: je moet een herkenbaar specialisme hebben. Een uitgesproken personage doet het altijd goed op internet: de journalist mag en moet zelf op de voorgrond treden in de publicaties. Actualiteit is ook een voorwaarde. Internet is vluchtig en hijgerig, dus je moet vandaag publiceren over wat vandaag relevant is. Of zo’n uitzonderlijk onderwerp kiezen dat mensen het vandaag hoe dan ook willen lezen. Internet vraagt erom dat je je onderscheidt, anders kun je het schudden met je online verdienmodel. Als theoloog hoef ik online niks over ­Paulus te schrijven, tenzij Donald Trump vandaag iets over Paulus heeft geroepen.’

Online geld verdienen is online actief zijn. Daar weet ­Verheij alles van. ‘Ik ben zeer actief op sociale ­media, niet alleen om verhalen te verkopen maar ook als persoon. Zo werd ik min of meer onbewust een personal brand. Dat bouw je op. Je moet e-mailnieuwsbrieven, Face­book, Twitter, etc. niet zien als ‘iets erbij’, maar als een wezenlijk onderdeel van je werk als schrijver. Zo blijft het geloofwaardig voor iedereen. Verder ga ik zorgvuldig om met beeldkeuze, koptekst en de verwoordingen waarmee ik de lezer wil verleiden tot die klik. Daarbij komt een absolute voorwaarde: dat ik niets puur technisch als ‘broodschrijver’ op internet zet. Wat ik schrijf, schrijf ik vanuit volle overtuiging en omdat ik vind dat dit nu gelezen zou moeten worden.’

Toekomst
Er is inmiddels een belangrijke hoge muur omgevallen; steeds meer mensen hebben er steeds minder moeite mee om voor goede, online verhalen te betalen. Ik merkte dat zelf vijf jaar geleden toen ik het twitteraccount @realtwitcourt (live rechtszaken, open tegen betaling) begon. Dat verdienmodel draait nog steeds. En ik merk het nu opnieuw door te kiezen voor een donatiemodel. Of deze specifieke modellen er over vijf jaar nog zijn, dat is de vraag. Maar feitelijk is dat ook niet heel erg van belang. De modellen draaien namelijk om het basis­gegeven dat mensen wel degelijk willen betalen voor online verhalen. Aan ons om dat gegeven in mooie verdien­modellen te gieten.

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

2 reacties

Henri Bruntink, 27 augustus 2019, 13:25

De donatieknop werkt ook voor lokale nieuwssites. Je verdient er niet je boterham mee maar de onkosten van een eigen website (hosting, beveiliging, plugins e.d.) zijn er ruimschoots mee te dekken. Ik gebruik de diensten van Mollie payments om de doneerknop probleemloos te laten werken. Kost 35 cent per transactie bij gebruik van iDeal. Maar ik bied ook de mogelijkheid om rechtstreeks op de bankrekening te storten. Enkele donateurs zijn via die weg spontaan begonnen met het periodiek (maandelijks) automatisch overmaken van een bedrag(je). Voorbeeld te op http://www.lochemsnieuws.nl
Ik ben er nu 2 maanden mee bezig en het loopt boven verwachting. In het kader van de transparantie post ik elk weekend een bericht op Facebook om de opbrengst van de afgelopen week te melden. Deze berichten leiden steevast tot nieuwe donaties.

Fiona de Heus, 28 augustus 2019, 10:24

Interessant artikel met een goede aanvulling ook van Henri, dank jullie wel. Wij gebruiken Mollie wel voor de workshops die je via onze website kunt boeken, maar er zijn dus meer mogelijkheden waar we ons zeker eens in gaan verdiepen.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.